Selâhaddin Musa ve `Al-risalat al-Salâhiyya fi-kava-id al Hisâbiyya` adlı matematik eserinin tahkik, tercüme ve değerlendirmesi

Abstract

ÖZETBu yüksek lisans tezinin amacı `al-Risâlat al-Salâhiyya fi-Kavâ'id al Hisâbiyya` adlı eser için müellifin kaleminden çıkan haline en yakın metni elde etmek, modern Arapça ile ifade ederek daha fazla insanın ulaşabilmesini sağlamak ve Türkçeye tercüme ederek eseri anlamak ve yorumlamaktır.Bu çalışmada eserin adını doğru tespit etmek, mümkün olduğu kadar müellifin künyesini öğrenmek ve böylece yazıldığı tarih ve coğrafyaya dair daha kesin bilgiye ulaşmak hedeflenmiştir.Eser hesap, cebir ve mesaha olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Hesap ve cebir bölümleri tercüme edilip incelenmiş, mesaha kısmı tercümeye dâhil edilmemiştir.Eserin tercümesi yapılırken metnin aslına bağlı kalınmış ve kullandığı matematiksel terimler korunmuştur. Eserin matematiksel yönünü ve anlaşılırlığını kaybetmemesi için sayısal anlatımın dipnotlarda yer alması uygun bulunmuştur. Daha sonra benzer tercüme çalışmaları yapanlara yardımcı olmak hedeflenerek eserde kullanılan matematiksel terimler sözlüğüne tezin sonunda yer verilmiştir. Ayrıca çalışmada tahkik ve tercüme çalışmalarında kullanılan yöntemlere dair bir anlatım da mevcuttur.Anahtar kelimeler: İslam Matematik Bilimi, Salahaddin Musa, İslam Hesap Bilimi, İslam Cebiri, Fars Matematikçiler.

ABSTRACTThe aim of this study is to obtain the most similar version of the original manuscript of the text `al-Risâlat al-Salâhiyya fi-Kavâ'id al Hisâbiyya`, to express in modern Arabic for reaching more people and to interpret and discuss the text by translating. In this study, it is aimed to determine the name of the manuscript correctly and to find out the identity of the author as much as possible and thus to get more accurate information about the date and geography in which text was written.The manuscript consists of three parts: calculus, algebra and mesaha. Calculus and algebra sections were translated and examined The survey was not included in the translation.In translation of the manuscript we sticked to the original text. Besides the mathematical terms were conserved. In order to avoid losing the mathematics and comprehensibility of the work it is preferred to include the conceptual expressions in the footnotes. The glossary of mathematical terms used in the text were included at the end of the thesis to help researchers who are doing similar translational studies. An explication about the methods used in translation and tahqiq studies were included in the thesis.Keywords: Islamic mathematics, Salahaddin Musa, Islamic Calculation, Islamic Algebra, Persian Mathematicians.