Farklılıkların yönetiminin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına ve vatandaşlık davranışlarına etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında farklılıkların yönetiminin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına ve örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisini incelemektir. Bununla birlikte, ortaöğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin farklılıkların yönetimine ilişkin algıları ile örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi de amaçlanmıştır. Araştırma tarama modeliyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini Diyarbakır ili genelindeki Anadolu liselerinde görevli 1088 öğretmen; örneklemini ise tabakalı örnekleme yöntemi ile belirlenen 464 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma verileri Ergül ve Kurtulmuş (2014) tarafından geliştirilen `farklılıkların yönetimi` ile araştırmacı tarafından geliştirilen `örgütsel bağlılık` ve `örgütsel vatandaşlık davranışları` ölçekleriyle toplanmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistik değerlerinin yanı sıra tek yönlü ve çok faktörlü varyans analizi, t- testi ve regresyon istatistiki tekniklerine yer verilmiştir. Araştırmada, ortaöğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin farklılıkların yönetimine ilişkin algılarının iyi; örgütsel bağlılık ve vatandaşlık davranışları düzeylerinin ise yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanısıra, öğretmenlerin farklılıklara yönelik yaklaşımlar ile yönetsel uygulamalara ilişkin algılarının cinsiyet, okulda çalışma süresi, sendika üyeliği, medeni durum, coğrafi bölge, yaş ve okulun yerleşim yeri değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı görülmüştür. Bununla birlikte, okuldaki öğretmen sayısı değişkenine göre öğretmenlerin yönetsel uygulamalara ilişkin algılarının anlamlı bir şekilde farklılaştığı saptanmıştır. Öğretmenlerin hem duygusal hem de normatif bağlılık düzeylerinin okulda çalışma süresi, sendika üyeliği, cinsiyet ve medeni durum değişkenlerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı; okulun yerleşim yeri ve yaş değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca, öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları düzeylerinin cinsiyet, sendika üyeliği, medeni durum, okulda çalışma süresi ve coğrafi bölge değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı; okulun yerleşim yeri, okuldaki öğretmen sayısı ve yaş değişkenine göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür.Araştırmada, ortaöğretim kurumlarında farklılıkların yönetiminin öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları üzerinde anlamlı yordayıcı olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca, örgütsel bağlılığın örgütsel vatandaşlık davranışları üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu ve yine örgütsel bağlılığın farklılıkların yönetimi ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında aracı rol üstlendiği de tespit edilmiştir.Araştırmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir. Bu önerilerden bazıları şunlardır: Görevlendirmelerde öğretmenlerin farklıklarının dikkate alınması, farklılıklarla ilgili düşüncelerin rahat bir şekilde dile getirilebileceği ortamların oluşturulması, yönetsel uygulamaların daha sistematik ve sürdürülebilir olmasını sağlamak için yöneticilerin farklılık ve farklılıkların yönetimi ile ilgili bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi, okulun amaç ve değerlerini öğretmenlerin kabul etmelerini ve benimsemelerini sağlayıcı politikalar ortaya konması, öğretmenlerin gönüllü davranışlar sergilemelerine yönelik zeminler oluşturma.Anahtar Kelimeler: Farklılık, farklılıkların yönetimi, örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışları, öğretmenler, ortaöğretim kurumu.

The aim of this study is to investigate the diversity management's effects on high school teachers' organizational commitment and organizational citizenship behavior. Beside this, it is also aimed to investigate the high school teachers' perceptions on diversity management and the levels of organizational commitment and organizational citizenship behavior in terms of some variables. The study is in survey model. The population consists of 1088 teachers working in Anatolian High School in the city center of Diyarbakır and 464 teachers who were choosen with stratified sampling method consists of the sample of the study. Data of the study is collected with `Diversity Management` scale developed by Ergül ve Kurtulmuş (2014) and `Organizational Commitment` and `Organizational Citizenship Behaviors` scales developed by researcher. In data analysis descriptive statistics and statistical techniques of one way and two way ANOVA, t-test and regression are used. It is found that high school teachers' perceptions on diversity management is `good`; and the levels of organizational commitment and organizational citizenship behavior is at `high` level. Also teachers' perceptions on approaches to diversity management and managerial practices do not significantly differ in terms of gender, current school service time, syndicate, marital status, geographical location, age and settlement. However teachers' perceptions on managerial practices differ significantly in terms of the number of the teachers at school.It is determined that teachers affective and normative commitment levels do not differ significantly in terms of current school service time, syndicate, gender and marital status but significant difference is found in terms of age and settlement. In addition teachers' organizational citizenship behavior levels do not differ significantly in terms of gender, sydicate, marital status, current school service time and geographical location but significant difference is found for settlement, number of teachers at school and age variables.In the study, it is found that diversity management is a significant predictor of organizational commitment and organizational citizenship behavior. Also organizational commitment is a significant predictor on organizational citizenship behavior and organizational commitment has an intermediary role between diversity management and organizational citizenship behaviors.Based on the findigs of the study some suggestions are proposed. Among them; considering the teachers' diversity while employing them, creating a free environment to reflect ideas on diversity, improving the managers' knowledge and skills on diversity and diversity management for a more systematic and sustainable managerial practices, composing policies which enables teacher to accept and internalise the aims and values of the school and setting contexts in which teachers can show voluntary behaviors can be listed. Key Words: Diversity, diversity management, organizational commitment, organizational citizenship behaviors, teachers, high school.