19. yüzyıl Türk resim sanatında batı tarzı figür anlayışı

Abstract

Bu araştırmada, 19. yüzyılda figürün, Batı resim sanatında nasıl kullanıldığı ve bu tarzın Türk resim sanatını nasıl etkilediği incelenmektedir. Öncelikle figür, resim sanatında bir anlatım şekli olarak kullanılmıştır. Figür, mağara duvarlarına kazındığı ilk günden beri bir amaç olmuştur. Figür, oluşturulduğu toplumun olaylarından etkilenmiş ve resim sanatına da çeşitli yansımaları olmuştur. Batı'da Yunan sanatıyla başlayan figür, Rönesans dönemiyle popülerlik kazanmış ve her zaman bu popülerliğini sürdürmüştür. Antik Yunan resminde tanrılar insan bedeniyle resmedildikleri halde ilk hıristiyanlık döneminde, gerçek insan görüntüsünün yerini ikonalar almıştır. Çağdaş dünya oluşumunun temeli olan Rönesans döneminde ise yeni kurallar ile birlikte resme perspektif girmiştir. Ressamların figür anlayışı bakımından antikiteden yararlanması ve perspektifin kullanılması ile figüratif resimlerde ideal güzelliğe ulaşılmaya çalışılmıştır. 16. yüzyılda Michalengelo resimlerinde sayısız figürler kullanarak, kendinden sonra gelen ressamları etkilemiştir. 17. yüzyıla kadar resimlerde işlenen mitolojik konular devam ederken, yaşanan toplumsal ve siyasal değişikliklerle birlikte 18. yüzyılda Sanayi Devrimi ve Fransız İhtilali ile toplumsal konular önem kazanmıştır. 19. yüzyılda ise geçmişin izleri sürerken aynı zamanda modern sanatın temelleri atılmıştır.Batı resim sanatı böylece gelişimini sürdürürken Türk resim sanatı ancak 19. yüzyılda yeniliklere açılmış ve Batıdaki gelişmeleri yakından takip etmeye başlamıştır. 19. yüzyıl öncesi Türk resmine bakıldığında sanatın minyatür resimleriyle sınırlı olduğu görülmektedir. Yerleşik düzene geçen Türk devletleri yaşadıkları olayları anlatmak amacıyla ışık ve gölgenin olmadığı minyatür resimleri yapmışlardır. İşlenen konular genellikle savaş, av sahneleri, yapılan bazı törenler ve günlük yaşamdan kesitler olmuştur. Yapılan bu resimler 12. yüzyıldan itibaren kitap resmi olarak da kullanılmaya başlanmıştır. Bu bakımdan Türk resim sanatının başlangıcı olarak minyatür sanatı kabul edilmektedir.İstanbul'un fethinden sonra Batılı ressamların ülkemize gelmesi ve Batı tarzı resim yapmaları Türk resim sanatında bir ilerleme sağlamamıştır. Çünkü yapılan resimler ancak saray içinde kalmış, yayılmamış ve bu anlamda bir gelişme görülmemiştir. Sanat; İslam dini düşüncesine göre stilize edilerek yapılan resimler ve minyatürler ile devam etmiştir. Matrakçı Nasuh kent görünümlerini betimleyen topografik etkiye sahip minyatürler yapmıştır. 17. yüzyılda yapılan bu resimlerden sonra 18. yüzyılda askeri alandaki yenileşme hareketleri ile birlikte resim sanatında da bazı gelişmeler ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılda ilan edilen Tanzimat Fermanı ile yenileşme hareketleri başlamıştır. İlk yenilik askeri öğrencilere teknik resim eğitimi verilmesi olmuştur. Yurt dışından hocalar getirilerek ve bazı öğrenciler yurt dışına gönderilerek resim eğitimlerine başlanmıştır. Askeri eğitim için Avrupa'ya gönderilen öğrenciler resim sanatını öğrenmiştir. Aynı zamanda yurt dışında resim eğitimi veren okulların katkısı göz önünde bulundurularak ülkemizde de bu okullara benzer türde çeşitli eğitim kurumları açılmıştır. Bu okullarda verilen eğitim sayesinde Türk resim sanatı gelişmeye başlamıştır.Resim eğitimi alan ressamlar öncelikle natürmort ve manzara türü eserler üretirken, daha sonra bazıları resimlerinde küçük veya silüet şeklinde figürlere yer vermişlerdir. Bu ressamlardan Şeker Ahmet Paşa ve Süleyman Seyyid'in resimlerinin çoğu natürmort resimlerdir. Bu dönemde özellikle Osman Hamdi Bey, Halil Paşa, Hoca Ali Rıza, Şehzade Abdülmecid Efendi figüratif resimlere eserlerinde daha çok yer vermişlerdir. Ancak figürün Türk resminde yer almasını sağlayan Osman Hamdi Bey, kendi kültürünü yansıtan resimler yapmıştır. Aynı zamanda Halil Paşa da manzara resminin yanında çok sayıda figür çalışmıştır. Figüratif resimler için hem ülkemizdeki ressamlar hem de yabancı ressamlar fotoğraftan yararlanmıştır. Bu anlamda resimde fotoğraf makinesinin yeri ayrı bir öneme sahiptir. Fotoğrafın kullanılmasıyla birlikte resimdeki konu çeşitliliği de artmıştır. Özellikle oryantalist konuların işlendiği resimlerde çoğunlukla fotoğraftan yararlanılmıştır.Batı ve Türk sanatını etkileyen olaylar sonucunda figüratif resim her zaman önemli bir yere sahip olmuştur. Çünkü insan merkezli gelişen olayların anlatımında da yine insan figürleri kullanılmaktadır. Bundan dolayı figüratif resim her dönemin özelliğine göre bir değişim göstermiştir. Batı sanatında yaşanan kültürel değişmeler resim sanatının süreçlerini oluştururken; kendini Batı'ya kapatan Türk sanatında bu değişimlerin yansıması, ancak 19. yüzyılda gerçekleşmiştir. Anahtar Kelimeler: 19. Yüzyıl Türk resim sanatı, Avrupa resim sanatı, figür, figüratif resim

The present study investigates how figure was used in Western painting art in 19th century and how this style influenced Turkish art.To begin with, figure has been used in painting art as a form of expression. Figure has been an objective since the date on which it was carved on cave walls for the first time. Figure has been influenced by incidents of the community in which it has been created and has had various effects on painting art also. In the west, figure began by Greek art while it became popular during Renaissance and has always maintained this popularity. Gods were portrayed in the body of human in ancient Greek art while icons replaced real human body in early Christianity. On the other hand, perspective was introduced in painting with new rules in Renaissance era on which contemporary world formation. Ideal beauty was aimed to be achieved in figurative paintings by painters benefiting from antiquity and using perspective with respect to figure concept. Michelangelo using numerous figures in his paintings in 16th century influenced his successors. Mythological subjects were maintained to be depicted until 17th century while social facts became important upon the experienced social and political changes upon the industrial revolution in 18th century and the French revolution. In 19th century, traces of the past persisted while foundation of modern art was laid.While western art kept growing in such way, Turkish painting art was not open to novelties until 19th century. After that, it followed developments in the west closely. Considering Turkish painting before 19th century, it is seen that the art is limited by miniatures only. Turkish states depicted events that they experienced on miniatures with no light and shadow after they settled. Subjects that were depicted include war, hunting scenes, certain rituals and slices of everyday life. These paintings were begun to be used as book figures from 12th century. Thus, miniature art is assumed as the beginning of Turkish painting art.The fact that western painters came to our country and painted western style paintings after the conquest of Istanbul did not cause any progress in Turkish painting art because the paintings stayed within the palace and not made spread. Thus, no development occurred. The art continued through stylized depictions and miniatures. Matrakçı Nasuh depicted city scenes having topographic effect as miniatures. Levni, who is the famous painter during the tulip era in 17th century, did miniatures having perspective effect with light and shadow. In 18th century after these works accomplished in 17th century, restoration acts in military area caused certain developments in painting area. The rescript of Gülhane started reform acts after announced in 19th century. The first novelty in the military area was the fact that military school students were taught technical drawing. Teachers were brought from abroad and some of students were sent to abroad in the beginning of drawing education. Students, who were sent to Europe for military education, learned painting art. Furthermore, contribution of schools teaching painting at abroad was considered and various education institutes in similar type were opened in the country. Thanks to the education offered in such schools, Turkish painting art started to grow.Painters, who were taught painting, initially produced still life and scenery paintings while small figures or figures in the form of silhouette took place in artworks of some painters later. Most part of artworks produced by Şeker Ahmet Paşa and Süleyman Seyyid, who are among such painters, consists of still life. In this period, especially Osman Hamdi Bey, Halil Paşa, Hoca Ali Rıza, and Şehzade Abdülmecid Efendi give figurative paintings more place in their artworks. However, Osman Hamdi Bey, who placed figure in Turkish painting, did paintings suggesting his culture. Similarly, Halil Paşa also did many paintings including figures besides scenery paintings. Photograph has been benefited for figurative paintings by both of domestic and foreign painters. Thus, camera has a special importance in painting. The use of photograph has increased subject diversification. Photograph has been benefited mostly especially in paintings including orientalist subjects.Figurative painting has always occupied an important place as a result of affairs influencing Turkish and western art because human figures are used in depiction of human-centered incidents also. Thus, figurative painting has changed according to features of each period. Cultural changes, which were experienced, have created processes of painting art in western art while influences of such changes on Turkish art that closed itself to the west did not emerge before 19th century. Keywords: 19th century Turkish painting art, European painting art, figure, figurative picture.