İlkokullarda görevli öğretmenlerin okul binalarının fiziksel koşulları ile örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, kamu ilkokullarında görevli öğretmenlerin okul binalarının fiziksel koşulları ile örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişkiyi saptamaktır. Araştırmanın evrenini, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır İl merkezinde bulunan 92 ilkokul ve bu okullarda görevli 2450 öğretmen, örneklemini ise evrenden random yöntemi ile seçilen 27 ilkokul ve bu okullarda görevli 534 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, Çağlayan ve Yılmaz (2011) tarafından geliştirilmiş olan `Okul Binaları Ölçeği` ile Dağlı, Elçiçek ve Han (2017) tarafından İngilizceden Türkçeye uyarlanan `Örgütsel Bağlılık Ölçeği` kullanılmıştır.`Okul Binaları Ölçeği` dört boyut ve 45 maddeden oluşmaktadır. Bu boyutlar; `öğrenciler için ayrılan alanlar`, `bakım ve güvenlik`, `öğretim alanları` ve `genel görünüm` dür. `Örgütsel Bağlılık Ölçeği` ise; `duygusal bağlılık`, `devam bağlılığı` ve `normatif bağlılık` olmak üzere üç boyut ve 18 maddeden oluşmaktadır. Verilerin analizinde; yüzde, frekans, ortalama, standart sapma, t-testi, ANOVA ve Sperman korelasyon hesaplamalarından yararlanılmıştır. Anlamlılık düzeyi 0,05 olarak alınmıştır. Araştırmada elde edilen bazı önemli bulgular aşağıda sıralanmıştır. Öğretmenlerin algılarına göre, okul binalarının fiziksel koşulları ile ilgili ortalaması en yüksek madde `okul binasından bahçeye ulaşılabilirlik (X=3,96; Oldukça Yeterli)`, en düşük madde ise `sanat eğitimi (müzik, resim, teknoloji ve tasarım, ...) için sınıflar (X=1,81; Yetersiz)` olarak saptanmıştır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin okul binalarına ilişkin algıları; `öğrenciler için ayrılan alanlar` ( =2,44) boyutu için `Yetersiz`, `bakım ve güvenlik` ( =3,26) boyutu için `Kısmen Yeterli`, `öğretim alanları` ( =2,77) boyutu için `Kısmen Yeterli` ve `genel görünüm` ( =3,58) boyutu için `Oldukça Yeterli` derecesinde saptanmıştır. Tüm ölçek için ise bu ortalama ( =2,99), `Kısmen Yeterli` düzeyinde saptanmıştır. Öğretmenlerin okul binalarının fiziksel koşullarına ilişkin algıları arasında cinsiyete göre sadece `bakım ve güvenlik`, öğrenim durumu, medeni durum, kıdem ve okul büyüklüğü değişkenlerine göre ise tüm boyutlarda anlamlı bir fark saptanmıştır.Öğretmenler örgütsel bağlılık ölçeğinin toplam ortalamasına `Kararsızım` düzeyinde katılmışlardır. Öğretmenlerin algılarına göre örgütsel bağlılık ile ilgili en yüksek ortalamaya sahip madde `bu okulun problemlerini gerçekten kendi problemlerim gibi görüyorum (X=3,89)`, en düşük ortalamaya sahip madde ise `bu okula karşı duygusal bağlılık hissetmiyorum (X=2,34; Katılmıyorum)` dır. Araştırmaya katılan öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin algılarının ortalamaları; `duygusal bağlılık ( =3,50)`, `devam bağlılığı ( = 3,14)` ve `normatif bağlılık ( = 2,94)` boyutlarında ve tüm ölçek için ( = 3,19)` `Kararsızım` düzeyinde saptanmıştır. Öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin algıları cinsiyetlerine göre `devam bağlılığı` boyutu dışındaki tüm boyutlarda, öğrenim durumlarına göre `devam bağlılığı` boyutunda, görev yaptıkları okul büyüklüğüne göre `normatif bağlılık` boyutu dışındaki tüm boyutlarda anlamlı fark saptanmıştır. Medeni durum ve kıdeme göre ise öğretmenlerin algıları hiçbir boyutta anlamlı bir şekilde farklılaşmamaktadır. Genel olarak okul binalarının fiziksel koşulları ile örgütsel bağlılık arasında (r = ,561, p < .01) orta düzeyde ve pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Okul binaları, okul binalarının fiziksel koşulları, örgütsel bağlılık.

The aim of this study is to determine the relationship between the physical conditions of school buildings and the perceptions of organizational commitment of teachers in primary schools. The research population consists of 2450 teachers from 92 primary schools in the central district of Diyarbakır in the academic year of 2017-2018. The data collection instrument was applied to randomly selected 534 teachers from 27 schools. `School Buildings Scale` was developed by Çağlayan and Yılmaz (2011) and `Organizational Commitment Scale` which was translated from English to Turkish by Dağlı, Elçiçek and Han (2017) were used in the study.`School Buildings Scale` consists of four dimensions and 45 items. These dimensions; `Separated Areas for Students`, `Maintenance and Safety`, `Teaching Fields`, `General View`. Organizational Commitment Scale is; Affective Commitment, Continuance Commitment, Normative Commitment. For analysis of the data; mean scores, standard deviations, Tukey Test percentile, frequency, t-test and ANOVA were used. The level of significance was 0.05. Some of the important findings were listed below:According to teachers' perceptions, the highest item that is associated with the school buildings is `to keep the school buildings in the garden` (X = 3.96; quite enough ); the item with the lowest level was found `classes for art education (music, painting, technology and design, ...) (X = 1,81; insufficient ); According to teachers' perceptions of physical conditions of school buildings, `fields reserved for students` (X = 2,44; insufficient ); `Care and Safety` (X= 3,26; Partially Sufficient). `Teaching Fields` (X = 2.77; Partially Sufficient) and `General View` (X = 3,58; quite enough) was found. For the whole scale, this average `(= 2.99)` Partially Sufficient `rate was determined. Among the teachers' perceptions of participation in the physical conditions of schools, there are only things like `care and protection`, education status, marital status, seniority and school size, but a significant difference was found in all dimensions.Teachers participated in the total average of the organizational commitment scale at the level of `Undecided`. According to the perceptions of teachers, the item with the highest average of organizational commitment is `I see this school's problems as my own problems` (X = 3,89). The lowest average item about organizational commitment according to teachers' perceptions is `I do not feel emotional attachment to this school` (X = 2.34; I do not participate). Averages of the perceptions of teachers participating in the survey on organizational commitment; `Affective Commitment` (X = 3,50), ` Continuance Commitment ` (= 3.14) and ` Normative Commitment ` (X = 2,94) and for the whole scale (= 3.19; Undecided) level was determined. There was a significant difference in all dimensions except for the dimension of `continuance commitment` according to the teachers' `perceptions of organizational commitment` according to gender, `Continuance commitment` according to their education status and in all dimensions except `normative commitment` according to the size of the school they were working in. According to marital status and seniority, teachers' perceptions do not differ significantly in any dimension.Generally, it was found that there was a moderate and positive relationship between the school building scale and organizational commitment scale (r =,561, p <0.01).Keywords: School buildings, physical conditions of school buildings, organizational commitment.