Lise 12. sınıf öğrencilerinin fen, teknoloji, mühendislik ve matematik(FeTeMM) alanlarına yönelik ilgi ile fen ve teknoloji okuryazarlık özyeterlik algı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, lise 12. sınıf öğrencilerinin FeTeMM alanlarına yönelik ilgi ile fenve teknoloji okuryazarlık öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir.Araştırmada nicel ve nitel yöntemlerin birlikte kullanıldığı karma yöntem uygulanmıştır.Araştırmanın katılımcı grubunu, Diyarbakır ili merkez ve bazı ilçelerinde, 2018-2019 eğitimöğretim yılında 12. Sınıf düzeyinde eğitim-öğretim gören lise öğrencileri oluşturmaktadır.Araştırmanın örneklemini nicel örneklem grubunda 818 (421 kadın, 396 erkek, 1 kişi cinsiyetbelirtmemiştir), nitel örneklem grubunda ise 41 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmaya katılanöğrenciler, amaçlı tabaklı örnekleme yöntemi baz alınarak belirlenmiştir. Araştırma başlamadanönce araştırma yapılacak olan okulların farklı okul türleri olmasına dikkat edilmiştir. Bu okullar,her birinden üç tane olmak üzere yüksek, orta ve düşük okul giriş puanları göz önüne alınarakmeslek lisesi (168) Anadolu lisesi(414) ve fen lisesi(236)olarak belirlenmiştir. Araştırmanınyapıldığı okul türleri kendi içinde farklı başarı düzeylerine sahiptir. Araştırmada öğrencilerin, xifen, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarına yönelik ilgi düzeylerini tespit etmek için 36maddeden oluşan FETEMM kariyer alanları ilgi ölçeği kullanılmıştır. Bununla beraberaraştırmaya katılan öğrencilerin fen ve teknoloji okuryazarlık öz yeterlik algı düzeylerinibelirlemek için 33 maddeden oluşan Fen ve Teknoloji Okuryazarlık Öz yeterlik Ölçeği veritoplama aracı olarak kullanılmıştır. Yine öğrencilerin kişisel bilgilerini elde etmek amacı ile 7maddeden oluşan kişisel bilgiler anketi katılımcı öğrencilere uygulanmıştır. Ayrıca araştırmayakatılan lise 12. sınıf öğrencilerinin FeTeMM alanlarına yönelik ilgilerine yönelik görüşlerinialmak amacı ile yarı yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler,betimsel analiz, ANOVA testi ve bağımsız gruplat t-testi kullanılarak analiz edilmiştir.Araştırmanın sonucunda çalışmaya katılan öğrencilerin FeTeMM alanları kariyer ilgi ile fen veteknoloji okuryazarlık özyeterlik algı düzeylerinin anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespitedilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin öğrenim gördükleri okul türünün de FeTeMMalanları kariyer ilgi ile fen ve teknoloji okuryazarlık özyeterlik algı düzeylerinde etkili olduğugörülmüştür. Bununla beraber araştırmaya katılan katılımcıların ilgi ve okuryazarlıkdüzeylerinin bilimsel gelişmelerden haberdar olma, interneti kullanma durumu ve amacına göreanlamlı bir şekilde değiştiği görülmüştür. Öte yandan katılımcı gruptaki öğrencilerin FeTeMMalanları kariyer ilgilerinin ile fen ve teknoloji okuryazarlık özyeterlik algı düzeylerinin,çevrelerinde fen ve teknoloji alanlarında çalışan ve rol model olma durumuna göre anlamlıfarklılıklar görülmüştür. Ayrıca katılımcı gruptaki öğrencilerin FeTeMM alanları kariyer ilgidüzeylerinin annelerinin eğitim ve meslek değişkenlerine göre farklılaştığı tespit edilmiştir.Bununla beraber katılımcı gruptaki öğrencilerin ilgi düzeyleri babalarının eğitim durumlarınagöre farklılaşırken meslek durumuna göre herhangi bir değişiklik saptanmamıştır. FeTeMMalanlarına yönelik ilgilerin arttırılması için ortaöğretim kurumlarında, öğrenme ortamlarında,hem öğrenciler hem de öğretmenler açısından önemli etkilerinin olacağı düşünüldüğünden,FeTeMM etkinliklerinin arttırılmasının yararlı olacağı söylenebilir.Anahtar Kelimeler: FeTeMM alanları, Fen ve teknoloji okuryazarlık, Öz yeterlik, 12. sınıföğrencileri

The main purpose of this study is to investigate the interest in science and technology literacyself-efficacy perceptions of high school 12th grade students according to various variables. Inthis study, a mixed method was used in which quantitative and qualitative methods were usedtogether. The participant group of the study is composed of high school students who are insome districts of Diyarbakır in the 2018-2019 academic year. The sample of the study consistedof 818 (421 females, 396 males) in the quantitative sample group and 41 students in thequalitative sample group. The students who participated in the study were determined based onpurposeful sampling method. Before the starting of the study, it was well-considered that the xiiischools to be surveyed were different school types. These schools were determined -three ofeach- as vocational high school, anatolian high school and science high school by taking intoaccount the high, medium and low school scores of students. The types of schools in which theresearch is conducted have different levels of achievement. In order to determine the students'interest level in science, technology, engineering and mathematics fields, STEM career fieldsinterest scale which is composed of 36 items was used. In addition, the Science and TechnologyLiteracy Self-Efficacy Scale, consisting of 33 items, was used as a data collection tool todetermine the science and technology literacy self-efficacy perception levels of the students. Thepersonal information questionnaire consisting of 7 items was applied to the students to obtain thepersonal information of the students. In addition, semi-structured interviews were conducted inorder to get their opinions about the interests of the 12th grade students attending the research intheir fields. The data obtained in this study were analyzed by using descriptive analysis,ANOVA test and independent groups t-test. As a result of the research, it was determined thatthe career interest and self-efficacy levels of science and technology literacy differedsignificantly in STEM fields. The type of school where the students participated in the study wasfound to be effective on STEM areas, career interest, and science and technology literacy selfefficacy perception levels. On the other hand, it was seen that the interest and literacy levels ofthe participants participated in the study changed significantly according to the scientificdevelopments and their usage and purpose. On the other hand, there were significant differenceswith between the career interests in STEM fields of the students the level of perception of selfefficacy in the fields of science and technology and a role model who working in the fields ofscience and technology. In addition, it was determined that the career interest levels of thestudents differed according to the education and occupational variables of their mothers. Whilethe level of STEM interest of the students varied according to their fathers' educational status, nochange was observed according to their fathers' jobs. It can be said that it would be beneficial toincrease the efficiency of STEM activities in order to increase the interest in STEM fields inhigh schools. Because it is thought that there is important for both students and teachers.Keywords: STEM fields, Science and technology literacy, Self-efficacy, Grade 12 students