Postmenopozal osteoporoz hastalarında bifosfonatların mandibular radyomorfometrik indekslere ve kemik yoğunluğuna etkisi

Abstract

Osteoporoz, kemik kütlesinde azalma, mikro yapısında bozulma ve artmış kemik kırılganlığı riskiyle karekterize, kemiğin yapısal bir yetmezliğidir. Sistemik iskeletsel bir hastalık olan osteoporoz, çene kemiklerinin de yoğunluğunu ve yapısını etkilemektedir. Özellikle mandibulada meydana gelen alveoler kemik rezorbsiyonları, dental protezlerin tutuculuğunu ve stabilizasyonunu azaltır. Bu durum, çiğneme fonksiyonunu olumsuz etkileyerek, diş hekimlerinin karşısına önemli bir sorun olarak çıkmaktadır. Diş hekimliğinde yapılacak tedavi planlaması ve prognoz açısından, çene kemiklerinin kalitesinin ve kemikteki yapısal değişikliklerin bilinmesi son derece önem taşımaktadır. Bifosfonatlar, kemik metabolizma bozukluklarında sıklıkla kullanılan kemik rezorbsiyonunun güçlü inhibitörleridir. Uzun süredir multiple myelomada, paget hastalığında, kemik metastazlarında, maligniteyle ilişkili hiperkalsemide, çocuk kemik hastalıklarında ve osteoporozun medikal tedavisinde ilk seçenek olarak tercih edilmektedirler. Birçok insanın yılda en az bir defa diş hekimine başvurduğu göz önüne alındığında, oral ve maksillofasiyal bölgenin vücudun diğer bölgelerine oranla, klinik ve radyolojik olarak daha fazla muayene edildiği ve bu nedenle bu bölgenin radyolojik muayenesinin, osteoporozun erken tanısında ya da tedavi takibinde fikir verebildiği öngörülmektedir. Bizler de çalışmamızda Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Polikliniğimize başvuran postmenopozal osteoporoz tanısı konmuş, bifosfonat tedavisi alan ve almayan hastaların, mandibular radyomorfometrik indekslerini ve mandibular kemik yoğunluğunu inceleyerek bifosfonatların mandibuladaki etkileri hakkında fikir sahibi olmayı amaçladık. Bu sayede diş hekimlerinin osteoporoz hastalarına yaklaşımında daha fazla farkındalık oluşturmayı, osteoporoz tedavisini düzenleyen hekimlerle diş hekimleri arasında bilgi paylaşımını da hedefledik. Çalışmamıza daha önce postmenopozal osteoporoz tanısı konmuş 45-70 yaş aralığında 60 bayan hasta dahil edildi. Hastalarda kemik metabolizmasını etkileyen hastalığın olmamasına dikkat edildi. Hastalardan iki grup oluşturuldu. Birinci grupta bifosfonat kullanan 30 hasta, ikinci grupta ise bifosfonat kullanmayan (kontrol grubu) 30 hasta yer aldı. Hastalardan dijital panoramik radyografi alınarak, mandibular radyomorfometrik indekslerden mental indeks ve mandibular kortikal indeks bu radyografiler üzerinde ölçüldü. Hastaların omurga ve mandibula kemik mineral yoğunluklarını hesaplamak için bütün vücut DEXA kayıtları alındı. Bifosfonat kullanan hastalarda, kullanmayan hastalara göre omurga kemik mineral yoğunluğunda istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu ( p=0,043). Bifosfonat kullanan hastalarla kullanmayan hastalar arasında mandibular kemik mineral yoğunlunda, mental indekste ve mandibular kortikal indekste ise istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı. Mental indeksin osteoporoz riskini belirleme oranı % 76,7 iken mandibular kortikal indeksin osteoporoz riskini belirleme oranı ise 91,7 olarak hesaplandı. Bifosfonatlar omurgada kemik mineral yoğunluğunu artırmıştır. Bifosfonat kullanımı mandibula parametrelerinde (mandibula kemik mineral yoğunluğu, mandibular kortikal indeks ve mental indeks) farklılık sağlamamıştır. Diş hekimleri, panoramik radyografilerde mental indeksi ve mandibular kortikal indeksi kullanarak osteoporozun erken tanısında rol oynayabilirler.Anahtar kelimeler: Panoramik radyografi, Mandibula, Radyomorfometrik indeks, Postmenopozal osteoporoz, Bifosfonat, Dexa

Osteoporosis is the structural failure of the bone, characterized by a reduction in bone mass, deterioration in microstructure and increased risk of bone fragility. Osteoporosis, a systemic skeletal disease, affects the density and structure of jaw bones. Alveolar bone resorption, especially in the mandible, is a major problem facing dentists by affecting the retention, stabilization, support and chewing function of dental prostheses. It is extremely important to know the quality of the jaw bone and the structural changes in the bone in terms of treatment planning and prognosis in dentistry. Bisphosphonates are potent inhibitors of bone resorption frequently used in bone metabolism disorders. Bisphosphonates are used for multiple myeloma, Paget's disease, bone metastases, malignancy-related hypercalcemia and pediatric bone diseases. They are also preferred as the first choice in the medical treatment of osteoporosis. Considering that many people visit the dentist at least once a year, it is foreseen that the oral and maxillofacial region is examined more clinically and radiologically than the other regions of the body, and therefore the radiological examination of this region can give an idea in the early diagnosis of osteoporosis or follow the treatment. We aimed to have an idea about the effects of bisphosphonates on the mandibular bone by examining the mandibular radiomorphometric indices and mandibular bone density of patients who were diagnosed with postmenopausal osteoporosis referred to our Oral and Maxillofacial Surgery Polyclinic and who did or did not receive bisphosphonate treatment. In this respect, we also aimed to increase awareness of dentists' approach to osteoporosis patients and to share information between dentists and physicians who regulate osteoporosis treatment. Sixty female patients were enrolled in the study between the ages of 45-70 who had previously been diagnosed with postmenopausal osteoporosis. There are no diseases affecting bone metabolism in the patients. Two groups were formed from the patients. In the first group, 30 patients using bisphosphonates and in the second group, 30 patients who did not use bisphosphonates (control group) were included. Digital panoramic radiographs of the patients were taken and mental index and mandibular cortical indices, two of mandibular radiomorphometric indices, were measured on radiographs. All body DEXA records were taken to calculate the bone mineral density of the spine and mandible of the patients. There was a statistically significant difference in spine bone mineral density in patients using bisphosphonates compared to patients who did not use them (p=0,043) . There was no statistically significant difference between mandibular bone mineral density and mental indeces and mandibular cortical indeces between patients who use bisphosphonate and who did not use bisphosphonate. While the rate of mental indices to determine the risk of osteoporosis was 76.7%, the rate of mandibular cortical indices to determine the risk of osteoporosis was calculated as 91.7. Bisphosphonates have increased bone mineral density in the spine. The use of bisphosphonates did not make any difference in mandibular parameters (mandibular bone mineral density, mandibular cortical indices and mental indices). Dentists may play a role in the early diagnosis of osteoporosis using mental indices and mandibular cortical indeces on panoramic radiographs.Key words: dental panoramic radiography, mandibula, radiomorphometric indices, postmenoposal osteoporosis, biphosphonate, dexa