Ortaokul yöneticilerinin liderlik stilleri ile örgüt iklimi arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, Diyarbakır ili merkez ilçelerindeki (Bağlar, Kayapınar, Sur, Yenişehir) ortaokullarda görev yapan branş öğretmenlerinin algıları temelinde, okul yöneticilerinin sahip oldukları liderlik stillerinin örgüt iklimine olan etkisini incelemektir. Betimsel bir çalışma olarak tasarlanan araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında, Diyarbakır ili merkez ilçelerindeki (Bağlar, Kayapınar, Sur, Yenişehir) resmi ortaokullarda görev yapan branş öğretmenleri oluşturmaktadır. Diyarbakır ili merkez ilçelerinde 57 ortaokul bulunmakta ve bu okullarda toplam 3315 öğretmen görev yapmaktadır. Evren çok geniş olduğundan tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak örneklem alma yoluna gidilmiştir. Bu amaçla resmi 21 ortaokulda görev yapan 450 öğretmene ölçek dağıtılmış, geri dönen 416 ölçek değerlendirmeye alınmıştır. Veri toplama aracı olarak, `Okul Müdürleri Liderlik Stili Ölçeği` ve `Okul İklimi Ölçeği` kullanılmıştır. Okul Müdürleri Liderlik Stili Ölçeğinde, 35 madde ve `Dönüşümcü liderlik, Serbest bırakıcı liderlik, Sürdürümcü liderlik` olmak üzere 3 alt boyut yer almaktadır. Okul İklimi Ölçeğinde ise 23 madde ve `Demokratiklik ve okula adanma, Liderlik ve etkileşim, Başarı etkenleri, Samimiyet, Çatışma` olmak üzere 5 alt boyut yer almaktadır. Çalışmada elde edilen veriler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde; (Bağımsız) Örneklemler için t testi, Tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Tukey testi, Kruskal Wallis-H testi, Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. Ayrıca, bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkenleri yordama düzeylerini belirlemek amacıyla Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi yapılmıştır.Araştırma sonucunda branş öğretmenlerinin, yöneticilerin liderlik stilleri düzeyine ilişkin genel algılarında `Öğretmenler, müdürlerinin en çok dönüşümcü liderlik stiline yönelik davranışları sergilediklerini düşünürken, ardından sürdürümcü liderlik stiline yönelik davranışları sergilediklerini, en az ise serbest bırakıcı liderlik stiline yönelik davranışları sergilediklerini düşündükleri anlaşılmaktadır.` Branş öğretmenlerinin, okul iklimine ilişkin genel algılarında ise, `Öğretmenlerin başarı etkenleri boyutundaki algılarının en yüksek düzeyde olduğu, buna karşılık çatışma boyutundaki algılarının ise en düşük düzeyde olduğu görülmektedir. Diğer boyutlara yönelik algılarının ise azalan bir sırada sırasıyla; demokratiklik ve okula adanma, samimiyet ve liderlik ve etkileşim şeklinde olduğu görülmektedir.

The main purpose of this study is to examine the effects of leadership styles of school administrators on organizational climate, based on the opinions of the branch teachers working in secondary schools in the central districts of Diyarbakır (Bağlar, Kayapınar, Sur, Yenişehir). In the research designed as a descriptive study, the relational screening model was used. The research consists of branch teachers working in official secondary schools in the central districts of Diyarbakır (Bağlar, Kayapınar, Sur, Yenişehir) in the 2018-2019 academic year. There are 57 secondary schools in the central districts of Diyarbakır and 3315 teachers work in these schools. Since the content of the study is very large, sampling method was used by using stratified sampling method. For this purpose, the scale was distributed to 450 teachers working in 21 formal secondary schools and the returned 416 scales were taken into consideration. `School Principals Leadership Style Scale` and `School Climate Scale` were used as data collection tools. School Principals Leadership Style Scale includes 35 items and 3 sub-dimensions: `Transformational leadership, Releasing leadership, Sustainable leadership`. On the School Climate Scale, there are 23 items and 5 sub-dimensions including `Democracy and commitment to school, Leadership and interaction, Success factors, Sincerity, Conflict`. The data obtained in the study were analyzed with SPSS package program. In the analysis of the data; (Independent) T test, One-way variance analysis (ANOVA), Tukey test, Kruskal Wallis-H test, Mann-Whitney U test were used for samples. In addition, Multiple Linear Regression Analysis was conducted to determine the predictive levels of independent variables.As a result of the research, it is understood that the branch teachers, in their general opinions about the level of leadership styles of the managers, `While teachers think that their principals exhibit the behaviours towards the most transformational leadership style, they think that they exhibit the behaviours towards the sustained leadership style and at least the behaviours towards the liberating leadership style.` In the general opinions of the branch teachers about the school climate, it is observed that the perceptions of the teachers about the success factors are at the highest level, whereas their perceptions about the conflict level are at the lowest level. Their perceptions about other dimensions respectively are in descending order; democracy and dedication to school, sincerity and leadership and interaction.