Toplumcu gerçekçilik kuramının Cengiz Aytmatov`un eserlerine yansımaları

Abstract

Toplumcu gerçekçilik kuramı, 1934 yılında Sovyet Yazarlar Birliği Kongresi'nde devletin resmi sanat görüşü olarak kabul edilmiştir. SSCB'nin egemenliği altında yaşayan bütün yazarlar bu sanat akımına uymak zorunda bırakılmıştır. Bu isteğe uyan yazarlar ödüllendirilmiş, karşı gelenler ise sürgün veya idam ile cezalandırılmıştır.Tez, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Birinci bölümde toplumcu gerçekçilik kuramı, kuramın ilkeleri, Cengiz Aytmatov'un hayatı, edebi kişiliği ve eserleri yer almıştır. İkinci bölümde, araştırmanın modeli, çalışma grubu, verilerin toplanması ve analizine yer verilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Cengiz Aytmatov'un Türkiye'de yayınlanan yirmi bir eseri oluşturmuştur. Çalışmada, veriler analiz edilirken doküman inceleme tekniği kullanılmıştır. Üçüncü bölümü ise Bulgular ve Yorum oluşturmaktadır. Toplumcu gerçekçilik kuramının ilkeleri doğrultusunda Sovyetler Birliğinin egemenliği altında doğmuş yetişmiş bir Kırgız Türkü olan Cengiz Aytmatov'un eserlerinin toplumcu gerçekçilik kuramını ne kadar yansıttığı ortaya konmuştur. Yazarın, eserleri olumlu kahraman, sömürü, emek ve tarihsellik ilkeleriyle toplumcu gerçekçilik kuramını yansıtmaktadır. İdeoloji ve din ilkeleri, Gün Olur Asra Bedel, Cengiz Han'a Küsen Bulut, Kassandra Damgası, Dişi Kurdun Rüyaları, Ebedi Gelin ve Fuji Yama dışındaki eserlerde yer almıştır. Folklor ilkesi ise toplumcu gerçekçilik kuramı ile çelişki içerisindedir. Yazar bu ilkeyi rejimi desteklemek için değil eleştirmek için kullanmıştır.Sonuç kısmında elde edilen bulgularla Cengiz Aytmatov'un eserlerinde toplumcu gerçekçilik kuramının ve Sovyet rejiminin etkisi ortaya konmuştur.Anahtar kelimeler: toplumcu gerçekçilik kuramı, Cengiz Aytmatov, SSCB, rejim

Socialist realism theory was accepted as official point of view of the Soviet government at the Congress of Socialist Writers in 1934. It was enforced ruthlessly in all spheres of artistic endeavor. Artists who strayed from the official line were severely punished with deportation or execution while others were rewarded.This thesis formed by three sections and the result. First section consist of; socialist realism theory, principles of the theory, life, literary personality and work of Chinghiz Aitmatov. Second section consist of research model, study group and process of data collection and analysis. Study group is Chinghiz Aitmatov?s 21 work of art published in Turkey. Document analysis technique is used for data analysis. Third section consist of findings and interpretation. It is exposed that how much Chinghiz Aitmatov?s work of art reflects socialist realism according to principles of socialist realism who was born and grew up as a Kyrgyz Turk in dominance of Soviet Union. Writer?s work reflects socialist realism with principles of positive hero, exploitation, labor and historicity. Principles of ideology and religion take part in all of his work except The Day Lasts More Than a Hundred Year, The White Cloud of Genghis Khan, Cassandra's Brand, Dreams of Female Wolf, When the Mountains Fall (Eternal Bride) and Fuji Yama. Principle of folklore is contradicting with socialist realism. Writer use this principle not for supporting but critiquing the regimeIn the result section, effect of socialist realism and soviet regime on Chinghiz Aitmatov?s work is exposed according to the findings.Keywords: socialist realism, Chinghiz Aitmatov, Soviet Union, regime