Öğretmenlerin paylaşılan liderlik ve örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişkinin analizi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, resmi ve özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin paylaşılan liderlik ve örgütsel bağlılık algılarını ortaya koymak ve bunlar arasındaki ilişkileri çeşitli değişkenler açısından irdeleyerek birbirlerini etkileme düzeylerini bilimsel olarak saptamaktır.Araştırmada nicel ve nitel yöntem birlikte kullanılmış (karma yöntem); nitel ve nicel verilerin birbirlerini destekleyip desteklemedikleri belirlenmiştir. Nicel kısmı genel tarama modeline dayalı ilişkisel bir çalışma olan bu araştırmanın evrenini, 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Malatya ili merkezinde bulunan 76 resmi ilköğretim okulunda görev yapan 1863 erkek ve 1420 kadın olmak üzere toplam 3283 öğretmen ile 4 özel ilköğretim okulunda görev yapan 116 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, evrende bulunan resmi ilköğretim okullarında görev yapan 677 ve özel ilköğretim okullarında görev yapan 51 olmak üzere toplam 728 öğretmen oluşturmaktadır.Araştırmanın nicel verilerini elde etmek amacıyla, araştırmacı tarafından geliştirilen ve beş alt boyuttan (Örgütsel Gelişme ve İşbirliği, Vizyon-Misyon, Sorumluluk Alma, Okul Kültürü, Örgütsel Olanaklar) oluşan ?Okul Örgütlerinde Paylaşılan Liderlik Ölçeği? (OÖPLÖ) ve Üstüner (2009) tarafından geliştirilen ?Öğretmenler İçin Örgütsel Bağlılık Ölçeği? (ÖİÖBÖ) kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde ölçeklerin ortaya koyduğu sayısal veriler parametrik olduğundan ikili karşılaştırmalar için t testi, ikiden fazla değişken arasındaki karşılaştırmalarda ise varyans analizi (ANOVA-ONEWAY) ve F testi uygulanmıştır. Karşılaştırmalarda anlamlılık düzeyi .05 / .01 olarak alınmıştır. Nitel kısımda ise, Durum Çalışmasına dayalı Bütüncül Çoklu Durum Deseni kullanılmıştır. Nitel veriler, amaçlı örnekleme yöntemlerinden uygun durum (kolay ulaşılabilir durum) örneklemesi yöntemi kullanılarak; nicel boyutunun yürütüldüğü resmi ilköğretim okullarından 8 ve özel ilköğretim okullarından 4 olmak üzere toplamda 12 öğretmenle yapılan görüşmelerle elde edilmiştir. Nitel veri toplama aracı olarak, 8 soru maddesi ve 19 sonda soru içeren yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmelerden elde edilen nitel veriler, içerik analizi yöntemi ile araştırma sorularının içerdiği temalara göre kodlanmış, yorumlanmış ve nicel verilerle karşılaştırılarak sunulmuştur. Araştırma sonuçlarına göre; özel ilköğretim okullarındaki paylaşılan liderlik düzeyi, paylaşılan liderliğin tüm alt boyutları açısından resmi ilköğretim okullarına kıyasla daha yüksektir. Aynı şekilde, özel ilköğretim okullarındaki örgütsel bağlılık düzeyi de resmi ilköğretim okullarına kıyasla daha yüksektir. Resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin, bir bütün olarak paylaşılan liderliğin geneline yönelik algıları ile örgütsel bağlılık algıları arasında pozitif yönde, yüksek düzeyde ve anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Resmi ve özel ilköğretim okullarında görevli erkek öğretmenlerin paylaşılan liderlik algıları, aynı okullarda görev yapan kadın öğretmenlere kıyasla daha yüksektir. Nicel veriler özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin hem paylaşılan liderlik hem de örgütsel bağlılık algılarının resmi ilköğretim okulu öğretmenlerine kıyasla daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Bu sonuç nitel verilerle de tamamen desteklenmektedir.Anahtar kelimeler: Paylaşılan liderlik, liderlik, örgütsel bağlılık

The purpose of this study is to define the perceptions of state and private school teachers about distributed leadership and organizational commitment and further, examining the relations between two in terms of some variables. In the research, by the help of mix method it has been determined if the quantitative data supports the qualitative data. For the quantitative part of the study, correlational method based on descriptive method has been used. The target population of the study is composed of 1863 men and 1420 women; totaly 3283 state school teachers, and also 116 private school teachers who work at different schools that locate in the centre of Malatya. 728 teachers constitute the sample of the study. Also, purposefully selected 12 participants contributed to the collection of qualitative data out of this 728 teachers. The documents that provide data for the research are two scales and a semi-structured interview. ?Distributed Leadership Scale for School Organization? which has been improved by the researcher and ?Organizational Commitment Scale for Teachers? Üstüner (2009) are used for collecting quantitative data. ?Distributed Leadership Scale for School Organization? has five dimensions which are called as ?organizational development and cooperation, vision-mission, taking responsibility, school culture and organizational facilities.To analyze the gained data, t test and variance analysis (ANOVA-ONEWAY) have been used. The level of significance is accepted as .05 / .01.For the qualitative part of the study, the data is gathered from the teachers eight of whom from state and four of whom from private schools. The semi-structured interview form which contains 8 questions and 19 probes is used for gathering information. By the help of content analysis, qualitative data is analyzed tematically and the results compared with quantitative results.The research results indicated that, the perception of distributed leadership is higher in private schools in comparison with state schools. Likewise, the perception of organizational commitment is higher in private schools in comparison with state schools. Between the perception of distributed leadership and organizational commitment of the state and private school teachers, there is a positive, high and significant relationship. The perception of distributed leadership of men is higher in both state and private schools. The results have shown that qualitative data supports the results of quantitative data.Key words: Distributed leadership, leadership, organizational commitment