Mevlâna`nın mensur eserlerinde değerler eğitimi

Abstract

Son yıllarda edebi eserlerde değerler eğitimi üzerine yapılan çalışmalar bu konuda bilgi sahibi olmamızı sağlarken, bu değerlerin hangi öğretim yöntem ve teknikleri ile yapıldığını ortaya koyan bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmanın amacı, 1200?lü yıllarda içinde yaşadığı toplumun sıkıntılarını gören, sosyal bütünleşmeyi sağlayabilmek ve halkı uyandırabilmek adına vaazlar veren, eserleriyle hem yaşadığı dönemi hem de yaşadığı dönemden günümüze kadar ki dönemi aydınlatan, düşünceleri evrensel bir nitelik kazanmış olan Mevlânâ?nın mensur eserlerindeki toplumsal değerler ve bu değerlerin öğretiminde kullanılan öğretim yöntem ve tekniklerinin tespiti ve günümüz eğitim anlayışıyla ilişkilendirilmesi üzerinde durmaktır. Bu amaçla, Mevlana?nın mensur eserleri olan Fihi Mafih, Mecalis-i Seba ve Mektubat nitel araştırma modellerinde doküman incelemesi yöntemi ile incelenmiş ve veriler içerik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Analizlere ilişkin bulguları şu şekilde özetleyebiliriz:1-Mevlana mensur eserlerinde değerleri aktararak toplumsal bütünleşmeyi sağlamaya çalışmıştır. Mevlana?nın asıl amacı şiir okumak veya hikaye anlatmak değildir. Mevlana halkı hazırbulunuşluk seviyelerine göre eğitmeyi amaçlamıştır. Onun eserlerinde her yaştan okuyucuya hitap eden anlatımlar mevcuttur. Mevlana, 1200?lü yıllarda halkın kendisini anlayabilmesi için açıklıktan yana olmuş, ancak mecaz ve temsillerle halkı düşünmeye yöneltmiştir. 2-Mevlana mensur eserlerinde öykü tabanlı öğrenme yöntemi, örnek-olay yöntemi, soru-cevap yöntemi ve düz anlatım yöntemi üzerinde durmaktadır. Soyut konuları somut bir anlatımla ifade ederek halkın anlamasını kolaylaştırmaktadır. 3-Mevlana mensur eserlerinde doğruluk, dürüstlük, iyilik, adil olma, akıl, sevgi, hoşgörülü olma vb. gibi olumlu değerlerin benimsenmesini isterken, yalan söylemek, kötü huylu olmak, ikiyüzlülük, hırs, kin, öfke ve cahillik gibi olumsuz değerlerden kaçınılmasını istemiştir. Sonuç olarak, 13. yüzyılın ünlü mutasavvıfı, şair ve eğitimcisi Mevlana?nın mensur eserlerindeki değerleri aktarma yöntemi, günümüz modern öğretim yöntem ve teknikleri ile örtüşmektedir. Bulgular, Mevlana?nın çağını aşan bir bilgin olduğunu desteklemektedir.Anahtar Sözcükler: Değerler Eğitimi, Mevlânâ, Fihi Ma Fih, Mecalis-i Seb?a, Mektubat, Düz Anlatım Yöntemi, Öykü Tabanlı Öğrenme Yöntemi, Örnek Olay Yöntemi ve Soru-Cevap Yöntemi.

Studies on values education in literary works have informed us about this issue during recent years, however there isn?t any study that shows which methods and techniques used to teach these values. The aims of this study are to investigate the social values in prose works of Mevlânâ, who has understood the difficulties of his own society in 1200s, has preached sermons to unite the people and awaken them, has enlightened not only his own period but also our era with his universalide as and works, and which methods and techniques that were used to teach these values. Another aim of this study is to correlate them with our current education style.For that purpose, ?Fihi Mafih?, ?Mecalis-i Seba? and ?Mektubat? ,which are the prose works of Mevlânâ, have been analysed with document review method with in the qualitative research models, and the data have been analysed with content analysis method. The findings of the study in relation to the analysis can be summarised in that way:1-Mevlana tries to unite the society by transferring values in his prose works. The main goal of Mevlana is neither reading a poem nor narrating a story. Mevlana aims at educating people according to their readiness level. His Works adres to readers of allages. Mevlana, supports explicitness so that the society can understand him, but he leads the people to think with representations in 1200s. 2-Mevlana gives importance to story based learning method, case study, question answer method and traditional lecture method in his prose works. He tells abstract concepts with concrete expression,and this way helps the society understand the texts easily.3-Mevlana asks for the people adopt positive values, such as trueness, honesty, goodness, being fair, wisdom, love, being tolerant, and he asks for the people avoid negative values, such as lying, having bad habits, insincerity, ambition, hate, rage and ignorance.Consequently, methods of transferring values in the prose works of Mevlana, who is sufi, poet and educator of 13th century, overlap with the modern methods and techniques. Findings support that Mevlana is a scholar who is beyond his epoch.Key Words: Values Education, Mevlânâ, Fihi Ma Fih, Mecalis-i Seb?a, Mektubat, Traditional Lecture Method, Story Based Learning Method, Case Study and Question-Answer Method.