Öğretmenlerin öğrenen örgüte ilişkin algı düzeyleri ile yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkinin araştırılması

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında görev yapmakta olan öğretmenlerin öğrenen örgüte ve müdürlerinin liderlik stillerine ilişkin algı düzeylerini belirlemek, çeşitli değişkenlerin öğretmenlerin öğrenen örgüte ve müdürlerinin liderlik stillerine ilişkin algıları üzerindeki etkisini araştırmak ve öğretmenlerin öğrenen örgüte ilişkin algı düzeyleri ile müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Bu çalışma, genel tarama modellerinden ilişkisel tarama türünde bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Çanakkale ilindeki anadolu liselerinde, teknik liselerde ve imam hatip liselerinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise üç ortaöğretim kurumu türünü (anadolu lisesi, teknik lise ve imam hatip lisesi) aynı anda bulunduran ilçelerde görev yapan öğretmenlerden meydana gelmektedir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Bolman ve Deal tarafından geliştirilen ve Dereli (2003) tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Liderlik Yönelimleri Ölçeği`, Güçlü ve Türkoğlu (2002) tarafından geliştirilen `Öğrenen Örgüt Algı Düzeyi Ölçeği` ve araştırmacı tarafından geliştirilen `Demografik Bilgiler Formu` kullanılmıştır. Örneklemde yer alan 15 okuldaki 466 öğretmene anket uygulaması yapılmış, 251 öğretmenden geri dönüş sağlanmıştır. Araştırmada elde edilen verileri çözümlemede betimsel istatistik yöntemlerinden standart sapma, aritmetik ortalama, frekans ve yüzde tekniklerinden yararlanılmıştır. Öğretmenlerin öğrenen örgüte ve müdürlerinin liderlik stillerine ilişkin algılarının belirlenen değişkenlere göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini incelemek için t-testi ve tek yönlü varyans analizi, gruplar arasındaki farkın kaynağını bulabilmek için de Tukey testi kullanılmıştır. Öğrenen örgüt ile liderlik stilleri arasındaki ilişkiyi belirlemek için ise basit korelasyon analizi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, öğretmenlerin kendi okullarına ilişkin öğrenen örgüt algıları ile öğrenen örgütün ve liderlik stillerinin tüm alt boyutlarına ilişkin algılarının `iyi` düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin kendi örgütlerine ilişkin öğrenen örgüt algıları sadece öğretmenlerin görev yaptığı ortaöğretim kurumu türüne göre anlamlı bir farklılık göstermektedir. Araştırmada kullanılan diğer değişkenler ile öğretmenlerin kendi örgütlerine ilişkin öğrenen örgüt algıları arasında ise anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Öğretmenlerin müdürlerinin liderlik stillerine ilişkin algılarının cinsiyetlerine ve görev yaptıkları ortaöğretim kurumu türüne göre anlamlı farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir. Öğretmenlerin müdürlerinin liderlik stillerine ilişkin algıları araştırmada kullanılan diğer değişkenlere göre ise anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Öğretmenlerin kurumlarına yönelik öğrenen örgüt algıları ile yapısal liderlik boyutu arasında orta düzeyli ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu saptanmıştır. Öğretmenlerin görev yaptıkları okullara yönelik öğrenen örgüt algıları ile insan kaynakları liderliği, politik liderlik ve sembolik liderlik boyutları arasında ise yüksek düzeyli ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Öğrenen Örgüt, Öğrenen Örgüt Disiplinleri, Liderlik, Liderlik Stilleri

The purpose of the study is three fold. First the study aims to determine the perceptions of the teachers working in secondary education on learning organization and the leadership styles of managers. The second purpose is to examine the effects of the various variables on teachers' perceptions of learning organizations and school principals' leadership styles. Finally the study aims to determine the relationship between the perception levels of the teachers on learning organizations and the leadership styles of school principals. This study employs quantitative data gathering and analysis methods. Relational survey methods was employed in the study. Target population of the study includes teachers who work in anatolian high schools, technical high schools and religious high schools in 2012-2013 in Çanakkale. The sample of the study includes the teachers who work in three different types of secondary schools (anatolian, technical and religious high schools) in the same city. `Leadership Orientations Scale` developed by Bolman and Deal and customized to Turkish by Dereli (2003), `Perception of the Learning Organization Questionnaire` developed by Guclu and Turkoglu (2002) and `demographic information form` developed by the researcher have been used as data collection tools in the study. Initially 466 teachers in 15 schools were contacted to complete the questionnaires. However, during the final stage of the study 251 teachers have completed the questionnaires. Descriptive statistics like; standard deviation, mean, frequency and percentages were calculated for an initial analysis of the data. T-test and one-way analysis of variance were used to analyze whether there are significant differences in the perception levels of the teachers between the teachers' learning organization and their managers' leadership styles. Tukey test was used to find the source of differences between the groups. Simple correlation analysis has been employed to determine the relationship between leadership styles and the learning organization. The analysis of the data revealed that the organizational perception of the teachers about their own schools and the perceptions related to learning organization and all sub-dimensions of leadership styles came out to be in `good` level. The learning organization perception of the teachers working in secondary schools over their own organizations shows a significant difference in only the types of secondary schools. A significant difference between the other determined variables in the research and teachers' learning organization perceptions of their own institutions has not been detected. It is determined that the perception of the teachers over their managers' leadership styles shows a great difference according to their sex and the types of secondary organizations. On the other hand; the perceptions of the teachers for their managers' leadership styles do not have much difference according to the other variables used in the study. It is stated that there is a moderate-sized and positive correlation between teachers' perceptions of the learning organization for institutions and structural leadership. It has been revealed that there is a highly and positive correlation between human resources leadership, political leadership and symbolic leadership and teachers' perceptions of the learning organizations for which they work.Keywords: Learning Organizations, Disciplines of Learning Organization, Leadership, Leadership Styles.