Gülşehrî`nin Mantıku`t-Tayr`ında eğitim değerleri ve Türkçe

Abstract

Bu araştırmanın amacı Gülşehrî'nin telifî tercüme suretinde yazmış olduğu Mantıku't-tayr isimli eserinde bulunan metinlerdeki iletileri belirleyip eserin bütününde yer alan eğitim değerlerini tespit ederek bu değerlerin aktarımı sırasında Türkçenin nasıl kullanıldığını ortaya koymaktır.Betimsel tarama modeli kullanılarak hazırlanan çalışmada eserin özeti yapılmış, eserde farklı başlıklar altında yer alan 110 metin epizotlarına ayrılarak her bir metinde aktarılmak istenen iletiler tespit edilmiş, eserin bütününde aktarılmaya çalışılan eğitim değerleri `Dinî ve Tasavvufî Değerler`, `Benimsenmesi Tavsiye Edilen Değerler` ve `Sakınılması Tavsiye Edilen Hususlar` olmak üzere üç başlık altında incelenmiştir. Çalışmanın son kısmında Gülşehrî'nin dile ve Türkçeye bakışı ortaya konulmaya çalışılmış; bunun için eserde bu bakışı yansıtan beyitler sıralanarak yorumlanmıştır. Eserdeki isimler, fiiller, ikilemeler, deyimler, atasözleri, ayetler, hadisler ve Arapça ifa-deler gruplandırılarak eserin söz varlığı ortaya konulmak suretiyle dil malzemesi ile ilgili hususlar tespit edilmiştir.Evrenini değerler eğitimi ve Gülşehrî, örneklemini ise Mantıku't-tayr'da yer alan eğitim değerlerinin oluşturduğu çalışmada eserin Türkçe ve değer eğitimi açısından faydalı olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Sözcükler: Mantıku't-tayr, Gülşehrî, Değer Eğitimi, Epizot, Türkçe.

The purpose of this research is to find the messages in Mantıq al-Tayr which is translated by Gülşehrî; to find out the educational values in the book and investigate the use of Turkish language when transferring these values. In this study; descriptive screening model is used, the book is summarized, 110 texts of the book in different titles are divided to episodes and the values aimed to tell for each text are found and all values in the book are investigated in three titles which are `Religious and Mystical Values`, `Values that Adviced to Adopt` and `the Points Adviced to Avoid.`At the last part of the study the vision of Gülşehrî about language and Turkish is aimed to propose; for this purpose couplets projecting this vision are aligned and interpreted. The names, verbs, reiteratives, idioms, proverbs, verses, traditions and Arabic phrases are grouped and vocabulary of the book is introduced for determination of language materials.In this study which is in the values education universe and sampling by educational values in Gülşehrî's Mantıq al-Tayr hopefully will be helpful for Turkish and values education.Keywords: Mantıq al-Tayr, Gülşehrî, Values Education, Episode, Turkish.