Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma etkinliklerinin çevrimiçi takip ve değerlendirme sisteminin geliştirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin kitap okuma etkinliklerinin takip ve değerlendirilmesi için `Kitap Okuma Etkinliklerine Yönelik Çevrimiçi Takip ve Değerlendirme Sistemi`nin (KİTaS) geliştirilmesi ve sistemin kullanılabilirliğine ilişkin paydaş görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırma süreci iki aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada geliştirme süreci yer almaktadır. Bu süreçte KİTaS'ın algoritmasının oluşturulması, görsel senaryolaştırmanın yapılması ve üretimi adımları gerçekleştirilmiştir. Geliştirme aşamasının tüm adımlarında iki BÖTE (biri görsel tasarım ve çoklu ortam diğeri materyal tasarımı ve öğretim tasarımı alanında uzman) ve bir Türkçe Eğitimi öğretim üyesinden (okuma alanında uzman) oluşan uzman ekibin görüşlerine başvurulmuş ve bu yönde düzenlemeler yapılmıştır. KİTaS, öğrencilere kitap tavsiyesi yaparak okuma kitabı seçiminde onlara yardımcı olmakta ve okudukları kitapların değerlendirme sınavı ile onların kitap okuma durumlarını tespit etmektedir. Ayrıca öğrencilerin değerlendirme sınav sonuçlarını raporlayarak kitap okuma etkinliklerinin paydaşlar (öğretmen, öğrenci ve veli) tarafından da takip edilmesini sağlamaktadır. Bu çerçevede KİTaS, `Tavsiye`, `Değerlendirme`, `Takip ve Raporlama` olmak üzere üç ana bileşenden oluşmasına karar verilmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında, geliştirilen sistem bir okula uygulanıp sistemin kullanılabilirlik ve tasarım boyutuna ilişkin paydaşların görüşleri alınmıştır. Bu amaçla, Çanakkale İli Merkez Şemsettin Fatma Çamoğlu Ortaokulu' nda uygulama yapılmıştır. Uygulama okulunda 350 öğrenci, 14 Sınıf Rehber Öğretmeni bulunmaktadır. KİTaS uygulama sürecinden önce öğretmen ve öğrencilere tanıtım toplantıları düzenlenmiştir. Uygulama sürecinde öğrencilerden sisteme girip ilgi (Kitap okuma ilgi alanı belirleme anketi EK-B) ve seviyelerine (Kitap Okuma Alışkanlığı Durum Belirleme Ölçeği EK-A) uygun olarak tavsiye edilen kitaplardan birini seçmeleri ve okumaları istenmiştir. Araştırma için soru havuzu oluşturulmuş `Rıfat Ilgaz' ın Halime Kaptan` kitabını seçen ve okuyan öğrencilerden görüşme talebini kabul eden öğrenciler (n=8) ve görüşme talebini kabul eden altı öğretmen (n=6) ile görüşmeler yapılmıştır. Veliler için açık uçlu görüşme anketi hazırlanmış ve dağıtılmıştır. Geri dönen anketler (n=17) üzerinden analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre KİTaS'ın kitap tavsiye yapmasından öğrencilerin memnun olduğu ancak kitap tavsiyesini daha etkili ve verimli yapabilmesi için bazı geliştirmelere ihtiyaç duyulduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin, kitap değerlendirmesinin yapılmasından kısmen memnun olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kitap okuma etkinliklerinin takip ve raporlanmasından ise paydaşların büyük çoğunluğunun memnun olduğu ortaya çıkmıştır. Öğrencilerle yapılan görüşmelerde KİTaS' ın okudukları kitapları daha iyi anlamalarına destek olduğu, velilerden gelen veriler doğrultusunda ise çocuklarının daha istekli kitap okuduklarını gözlemledikleri sonucuna varılmıştır. Öğretmenlerle yapılan görüşmelerde bu gibi sistemlerin öğrencilerin kitap okuma etkinliklerinin takip ve raporlanmasında etkili bir yöntem olarak kullanılabileceği ve kitap havuzunun genişletilmesi gerektiği yorumları yapılmıştır. KİTaS' ın daha etkili ve verimli çalışabilmesi için motivasyon unsurlarının eklenmesi ve okul sistemine entegrasyonunun yapılması gerekliliği de paydaşlar tarafından belirlenmiştir.

The objective of this research is to develop an `Online Monitoring and Evaluating System for Book Reading Activities` (KİTaS) and determine stakeholders' opinions on the usability of the system to monitor and evaluate book reading activities of secondary school students.The research process consisted of two stages. Development process took place in the first stage. In this period, forming the algorithm, storyboarding and producing of KİTaS were practiced. In all steps of development stages, opinions of an expert team which consists of three academics (First one is expert in the field of visual design and multimedia, the second one is expert in the field of material design and instructional design and the third one is expert in the field of reading) were consulted and adjustments were made accordingly. Basically, KİTaS helps students to choose reading books by recommending books and determines if they read the book or not by an evaluation exam. Besides, by reporting their results of evaluation exams, KİTaS enables that stakeholders (teacher, student and parent) monitor students' book reading activities. Within this framework, KİTaS was decided to have 3 main stages; `Recommendation`, `Evaluation`, `Monitoring and Reporting`. In the second part of the research, the developed system was applied to a school and opinions of stakeholders were taken in regard to usability and design. In this context, the practice took place at Çanakkale Şemseettin Fatma Çamoğlu Secondary School. There are 350 students and 14 school counselors in the practice school. KİTaS held meetings for students and counselors before this practice period. The students were asked to choose and read a book which was recommended appropriate for their levels (Book Reading Habit Situation Determination Scale EK-A) and interests (Survey for Book Reading and Determination of Point of Interest EK-B) by logging in the system. A question pool was prepared for the research and interviews were made with the students (n=8) who chose and read `Halime Kaplan` book of `Rıfat Ilgaz` and accepted the interview, and with six counselors (n=6) who accepted the interview. An open ended survey was prepared and handed out to the parents. Analysis were done on the returned surveys (n=17). As a result of the research it was determined that the students were happy about KİTaS's book recommendation but it would need some developments to make the book recommendation more effective and more productive. It was found out that students were partially happy about the book evaluation. It was revealed that all stakeholders were happy about the monitoring and reporting of book reading activities. From the interviews made with the students it is found out that KİTaS supported them to comprehend the books they read and according to the data from the parents the students were observed as being more eager in reading books. From the interviews made with the counselors it is commented that systems like that would be used as an effective method for monitoring and reporting students' book reading activities and book pools needed to be extended. It is determined by the stakeholders that to have KİTaS work more effective and productive, motivational factors should be added and integration with the school system needs to be achieved.