Öğretmen adaylarının denetim odağı ve öz yeterlik inançlarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı öğretmen adaylarının denetim odağı ve öz yeterlik inançlarını incelemektir. Araştırmada öğretmen adaylarının denetim odağı ve öz yeterlik inançlarının düzeyi ve bu düzeylerin cinsiyet, öğrenim görülen sınıf, mezun olunan lise türü değişkenlerine bağlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığı, denetim odağı ve öz yeterlik arasında ilişki olup olmadığı ve denetim odağının öz yeterliği yordayıp yordamadığı incelenmiştir.Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi ve nedensel karşılaştırmalı desen kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2017- 2018 eğitim öğretim yılında İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören 3611 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilen 347 öğretmen adayı oluşturmaktadır.Araştırmada veri toplama aracı olarak Tschannen-Moran, Woolfolk Hoy ve Hoy (1998) tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması ise Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) tarafından yapılan `Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği` ve Dağ (2002) tarafından geliştirilen `Denetim Odağı Ölçeği` kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS 22 programı kullanılarak yapılmıştır. Öğretmen adaylarının denetim odağı ve öz yeterlik inançlarının düzeyini belirlemek için betimsel istatistikler kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının denetim odağı ve öz yeterlik inançlarının cinsiyet değişkenine göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla t testi, öğrenim gördükleri sınıf, mezun oldukları lise türü değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek için Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) yapılmıştır. Öğretmen adaylarının denetim odağı ve öz yeterlik algıları arasında ne düzeyde bir ilişki olduğunu belirlemek amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının denetim odağına ilişkin algılarının öz yeterliklerini ne düzeyde yordadığını belirlemek amacıyla çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının öz yeterlik düzeyleri 3.72 ortalama ile `oldukça yeterli` düzeyde ve denetim odağı ise 2.59 ortalama ile `pek uygun değil` düzeyinde bulunmuştur. Öğretmen adaylarının denetim odağının ve öz yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim görülen sınıf, mezun olunan lise türü değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Denetim odağı ile öz yeterlik inancı arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının denetim odağı, öz yeterlik inançlarını anlamlı bir şekilde yordamakta ve öz yeterliliğe ilişkin varyansın yaklaşık %6'sını açıklamaktadır.

The aim of this study is to research pre-service teachers' locus of control and their sense of self- efficacy. In this study, pre-service teachers' locus of control and the level of their sense of self efficacy and whether these levels can differ depending on gender, the class of study, the type of graduated high school, whether there is any relation between locus of control and self- efficacy and whether locus of control can predict the self-efficacy were investigated. In the study, relational and casual scanning method was used. 3611 students, studying at Inonu University Faculty of Education in 2017-2018 Academic Year constitute the population of the study. 347 pre-service teachers, chosen by stratified sampling method constitute the sample of the study.As the data collection tool, `Self-Efficacy Tool for Teachers` designed by Tschannen-Moron, Woolfolk Hay and Hay(1998) and adapted to Turkish by Çapa, Çakıroğlu and Sarıkaya(2005),and `Locus of Control` designed by Dağ(2002) were used. Data analysis was done by using SPSS 22 program.Descriptive statistics was used to determine the level of pre-service teachers' Locus of control and their sense of self efficacy. T test was used to understand whether the pre-service teachers' locus of control and their sense of self- efficacy could differ according to gender factor, an one-way analysis of variance (ANOVA) was done to identify the pre-service teachers' locus of control and their sense of self efficacy could differ according to the class of study and the graduated high school factors. Peason Product Moment Correlation was used to determine the level of relation between pre-service teachers' locus of control and their sense of self efficacy. Multiple Linear Regression Analysis was done to identify how the pre-service teachers' perception about locus of control could predict their self-efficacy.As a result of this study, the level of pre-service teachers' self-efficacy was found `fair enough` with an average of 3.72 and their locus of control was found `not very convenient` with an average of 2.59, It was determined that the pre-service teachers' locus of control and their sense of self efficacy don't have significant differences depending on gender, the class of study and the graduated high school factor. A negative significant relationship between the locus of control and the sense of self- efficacy was found. The pre-service teachers' locus of control predicts their sense for self-efficacy significantly and explains the variance of self-efficacy about 6 %.