Olasılık öğretme-öğrenme sürecinin matematik öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, olasılık öğretme-öğrenme sürecinin matematik öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu amaçsal örneklem yolu ile belirlenen sekiz ortaokul, sekiz lise matematik öğretmeni ve bu öğretmenlerin 66 öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma verileri üç aşamalı olarak toplanmıştır. Birinci aşamada, öğretmenlerin olasılık konusunun öğretme-öğrenme sürecine ilişkin görüşleri yarı yapılandırılmış görüşmeler ile elde edilmiştir. İkinci aşamada, öğretmenlere olasılık problemleri verilmiş ve bu problemlerin çözümüne yönelik görüşleri yarı yapılandırılmış görüşmeler ile elde edilmiştir. Üçüncü aşamada ise öğretmenlerin çözdüğü olasılık problemleri 1 ortaokul ve 1 lise öğretmeninin 8. sınıfta öğrenim gören 27 öğrencisine ve 10. Sınıfta öğrenim gören 39 öğrencisine de verilerek öğrencilerin bu soruları çözerken kullandıkları yol ve yöntemler incelenmiştir. Katılımcılar ile yapılan görüşmeler ses kayıt cihazı ile kayıt altına alınmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, açık kodlama ve eksensel kodlama yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Öğretmenlerin olasılık konusundaki öğretim uygulamaları; planlama, öğretim süreci ve ölçme-değerlendirme kategorileri altında incelenmiştir. Araştırmanın birinci ve ikinci aşamasından elde edilen sonuçlara göre öğretmenlerin öğretim programında yer verilen olasılık kazanımlarına ilişkin görüşleri incelendiğinde öğretmenlerin çoğunluğu olasılık konusuna ayrılan sürenin kavramsal öğrenmeyi gerçekleştirmek için yeterli olmadığını belirtmişlerdir. Ayrıca lise öğretmenleri kazanımların dağınık olmasının olasılık öğretiminde sorunlara neden olduğunu belirtmişlerdir. Olasılık konusunun hangi sınıf seviyesinden başlaması gerektiği konusunda ortaokul öğretmenleri daha erken yaşlarda başlaması gerektiğini vurgularken lise öğretmenleri genellikle liseden başlaması gerektiğini belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmenler somutlaştırmanın öneminden bahsederek ders anlatımında konuyu somutlaştırmak amacıyla günlük hayatla ilişkili örneklerden ve materyallerden yararlandıklarını belirtmişlerdir. Mevcut çalışmanın sonuçları, çoğu matematik öğretmeninin olasılık formüllerini kullanarak olasılıksal prosedürleri rahatlıkla yürüttüklerini göstermektedir. Fakat öğretmenler ikinci aşamada verilen problemlerde olasılık kavramlarını kullanmamışlar ve bu kavramları problemlerle ilişkilendirememişlerdir. Öğretmenler olasılık öğretim sürecinde rutin problem tiplerini kullandıklarını belirterek bu sorularda daha fazla doğru çözüme ulaşmışlardır. Ayrıca öğretmenler rutin olmayan problemlere göre rutin problemlerin çözümünde öğrencileri hakkında daha gerçekçi tahminlerde bulunmuşlardır.

The purpose of this study is to evaluate the probability teaching-learning process based on the views of mathematics teachers. In the research case study which is one of the qualitative research methods was used. The participant group of the study consisted of eight secondary school, eight high school mathematics teachers and 66 students of these teachers determined by objective sampling. The research data were collected in three stages. In the first stage, teachers' views on the teaching-learning process of probability were obtained through semi-structured interviews. In the second stage, probability problems were given to the teachers and their solutions to the problems were obtained through semi-structured interviews. In the third stage, the probability problems solved by the teachers were also solved by 1 secondary school teacher's 27 students who were in the 8th grade and 1 high school teacher's 39 students who were in the 10th grade and the ways and methods used by the students in solving these questions were examined. The interviews with the participants were recorded with the voice recorder. Data obtained from the study were analyzed by open coding and axial coding methods. Teachers' teaching practices on probability were examined under planning, teaching process and assessment-evaluation categories. According to the results obtained from the first and second stages of the research, most of the teachers stated that the time allocated for the probability teaching are not enough to perform conceptual learning. High school teachers also point out that different objectives at different levels are causing problems in the teaching of probability. While secondary school teachers stressed the need to begin at an earlier age to probability teaching, high school teachers often said that they had to start with the high school level. In addition, teachers have emphasized the importance of concreting and have used examples and materials related to everyday life in order to concrete the subject. The results of the present study show that most mathematics teachers use probability formulas to carry out probabilistic procedures with ease. However, the teachers did not use the concepts of probability in the problems given in the second stage and they could not correlate these concepts to the problems. Teachers stated that they used routine question types in the probability teaching process and they reached correct solutions more in these questions. Moreover, teachers made more realistic predictions about their students' solutions in routine problems than non-routine problems.