Gelibolu`da eğitim, eğitim kurumları ve bilim insanları (1400-1601)

Abstract

Bu çalışma; 1400-1601 yılları arasında Gelibolu'da medrese, muallimhane ve zaviyeler ile bilim insanlarının ilmi faaliyetlere katkısını ortaya çıkarmaya yönelik hazırlanmıştır. Çalışmada veri toplama tekniklerinden tarama tekniği kullanılmıştır. Literatür taraması yapılarak ilgili yerli ve yabancı eserlere, kroniklere, makalelere, tezlere ve seyahatnamelere müracaat edilmiştir. Arşiv tarama tekniği ile Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nden tahrir defterleri kullanılmıştır.Yapılan araştırma sonucunda Gelibolu'da birçok eğitim kurumunun varlığı ve bu kurumların devamlılığının sağlanması için gelir kalemleri ortaya çıkartılmıştır. 1400-1601 yılları arasında 11 zaviye, 13 medrese ve 10 muallimhane mevcuttur. Bu kurumlar vakfiye ile belirlenmiş şartlar dahilinde varlıklarını sürdürmüşlerdir. Eğitim kurumlarında talebelere, müderrislere ve hizmetlilere ödenen ücretler ile gelir ve gider kalemleri ortaya çıkarılmıştır. Medreselerin dereceleri, müderrisleri ve ders kitaplarını tespit edilmiştir. İlk medreseler devlet adamları tarafından kurulmuştur. Gelibolulu bilim insanlarının hayatı, halkın üzerindeki etkisi ve yüzyıllar boyunca başucu kitabı olarak okunan eserleri kültürel açıdan değerlendirilmiştir. Bilim insanları halka hitapları ve dersleri ile toplumu olumlu yönde etkilemiştir. Sonuç olarak, Rumeli fetihlerinin merkez üssü ve Osmanlı donanmasının deniz üssü olan Gelibolu'da, 1400-1601 yıllarındaki eğitim ve öğretim kurumlarına büyük önem verildiği dikkat çekmektedir. Gelibolu'da çok kıymetli ve topluma yön veren bilim insanlarının varlığı kültürel anlamda gelişmeye katkı sağlamıştır.

In this study was prepared to reveal the contribution of the madrasah, the ministry and the ministers to the scientific activities of the scientists between 1400 and 1601 in Gelibolu. In the study, we used scanning technique from data collection techniques. Literature search has been applied to related domestic and foreign works, chronicles, articles, theses and travels. With Archival scanning technique and cadastral record books were used from the Prime Ministry Ottoman Archives.In Gelibolu there are income items for the existence of many educational establishments and the continuity of these institutions. There are 11 zawiyahs, 13 madrasahs and 10 schools between 1400 and 1601. These institutions maintained their assets within the conditions determined by the foundation. The income and expenditure items were revealed with the fees paid to the students, the teachers and the services at the educational institutions. The degree of the madrasah, mudarris and textbooks have been identified. The first madrasah was founded by the statesmen. The lives of the Gelibolu scientists, their influence on the people, and their books read as bedside books for centuries have been assessed culturally. Scientists have influenced the public in a positive way with their address and lessons. As a result, it is noteworthy that Gelibolu, the center of the Rumeli conquest and the naval base of the Ottoman naval base, gave great importance to the education and training institutions of the years 1400-1601. In Gelibolu, the presence of scientists who have a lot of valuable and collective direction has contributed to the development of culture.