Millî Eğitim Bakanlığı taşra örgütündeki üst düzey yöneticilerin algılarına göre kadın yöneticilerin liderlik davranışları ve öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri

Abstract

Eğitim, insanların aktif rol oynadığı toplumsal yapıdaki ilişkilerin gelişmesi, toplumsal algıların olumlu yönde değişmesi için önemli bir sistemdir. Bu sistemin amaca hizmet eder şekilde işleyebilmesi için yönetim olgusunun iyi oluşturulması gerekir. Yönetim, yöneticinin bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını sergilemesi ile ortaya çıkan, yönetici- çalışan etkileşimini içeren bir kavramdır. 21. Yüzyılda yöneticinin sahip olması gereken başat özelliklerinin yanı sıra göstereceği liderlik davranışları örgütlerin uzun seneler devamlılığını sağlayabilir. Geçmişten günümüze liderlik ve yönetim basamaklarında erkekler kadınlara göre daha fazla yer almıştır. Bunun sebeplerinden bazıları kadının toplumsal cinsiyet rollerinin olması ve bu rollere göre davranarak iş yaşantısına katılamamasıdır. Oysaki, tarih boyunca kadınlar da liderlik pozisyonlarında bulunduklarında örgütleri başarılı bir şekilde yönetmişlerdir. Kadınların liderlik ve yönetim basamaklarında daha fazla yer alması gerektiğinin farkındalığı, bilinci kadının toplumsal cinsiyet rolünü bir kenara bırakıp iş yaşamına aktif katılımı ve eğitim düzeyinin yükselmesi ile mümkündür. Bu bağlamda Millî Eğitim Bakanlığı taşra örgütündeki üst düzey yöneticilerin algılarına göre kadın yöneticilerin davranışlarını ve kadın yönetici ile çalışan öğretmenlerin örgütsel stres düzeylerini belirlemek amacıyla bu çalışma, İstanbul ilinde bulunan İl Milli Eğitim Müdürlüğü şube müdürleri, ilçe milli eğitim müdürleri, ilçe milli eğitim şube müdürleri ve belirlenen ilçelerdeki kadın yönetici ile çalışan öğretmenleri kapsamaktadır.Araştırma, tarama modelinde nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı bir araştırmadır. Araştırmada, İstanbul ilinde MEB taşra örgütünde toplam 252 üst düzey yöneticiye ulaşılmış, ilçelerinde bulunan kadın yöneticilerin liderlik davranışlarına yönelik algıları belirlemek için Liderlik Davranışları Betimleme Ölçeği (LBDQ) uygulanmıştır. Kadın yöneticiler ile birlikte çalışan öğretmenlerin örgütsel stres algılarını belirlemek için İstanbul ilinde sosyo- ekonomik yönden farklılık gösteren ilçeler tabakalama yöntemi ile seçilerek öğretmenlere ulaşılmıştır. Bu ilçelerin dört tanesi Asya, dört tanesi Avrupa kıtasında bulunduğundan eşit bir şekilde seçim yapılmıştır. Belirlenen ilçelerde görev yapan kadın yöneticiler ile çalışan toplam 424 öğretmene ulaşılmıştır. Öğretmenlere ise Örgütsel Stres Ölçeği uygulanarak örgütsel stres algılarının düzeyi belirlenmiştir.Araştırmada elde edilen bulgular neticesinde, MEB taşra örgütündeki üst düzey yöneticilerin algılarına göre kadın yöneticilerin liderlik davranışlarını yüksek düzeyde sergilediği ortaya çıkmıştır. Çalışmanın dikkat çeken yanı kadın yöneticilerin iş- yapı odaklı liderlik davranışını personel- kişi odaklı liderlik davranışına göre biraz daha fazla sergilediği sonucuna ulaşılmıştır. Kadın yönetici ile çalışan öğretmenlerin örgütsel stresi yüksek düzeyde algıladığı belirlenmiştir. Kadın yönetici ile çalışan öğretmenlerin sosyo- ekonomik durumlarına göre örgütsel stres düzeylerinde anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Kadın yöneticinin iş- yapı odaklı liderlik davranışını sergilemesi ve öğretmenlerin örgütsel stres algısının yüksek düzeyde bulunması araştırmanın önemli bir sonucudur.

Education is an important system for the development of relations in the social structure in that people play an active role and for changing the social perceptions in a positive way. In order for this system to function in a manner that serves the purpose, it is necessary to establish a good management phenomenon. Management, manager's knowledge, skills, attitudes and behaviors that show up with the manager-employee interaction is a concept. In addition to the dominant characteristics that the manager must possess in the 21st century, leadership behaviors that can be provided by the manager can be sustained for long years.From the past to the present, men have been more involved in leadership and management steps than women. Some of the reasons of these are that woman have social gender roles and cannot participate business life according to these roles. However, women had succesfully managed organisation in which they are as leader positions throughout history. The awareness, consciousness that women must take more place in the leadership and management steps is only possible by leaving the woman's gender role aside and increasing level of education and active participation in business life.In this context, according to the perceptions of senior executives in rural organization of the Ministry of National Education this study seeks to determine behaviors of woman managers and organizational stress level of teachers working with woman manager, includes Branch Managers of Provincial Directorate of National Education, District National Education Directors, District National Education Branch Directors and woman managers in identified distiricts and also teachers working with woman managers.This research is a study in which quantitative research methods are used in scanning model. In this study, 252 senior executives were reached in Ministry of National Education provincial organization in Istanbul province and Leadership Behavior Description Questionnaire (LBDQ) was applied to determine perceptions about leadership behaviors of female managers in districts. In order to determine the organizational stress perceptions of the teachers in which women executives work, socioeconomically differentiated districts were selected by layering technique/method and teachers were reached. Four of these districts are selected to be Asian and four of them are on the European continent. A total of 424 teachers of female executives working in designated districts are reached. Organizational Stress Scale was applied to teachers and organizational stress perception levels were determined.According to the findings of this study, with regard to the perceptions of senior executives in provincial organization of Ministry of National Education, it was found that women managers show leadership behaviors at a high level. The remarkable point of the study is that female managers show slightly more Job/Structure-oriented leadership behaviors than personnel-oriented leadership behavior. It is another important result of this study that teachers working with female managers perceive high levels of organizational stress. According to socio-economic status of female managers and working teachers, a significant difference was found in organizational stress levels. The fact that the female manager displayed work-oriented leadership behavior and the teachers' high level of organizational stress perception are the important results of this study.