Ortaokul 7. ve 8. Sınıf Düzeyinde Ekolojik Ayak İzi ve Karbon Ayak İzi Konularına İlişkin Durum Tespiti: Bayramiç İlçesi Örneği

Abstract

Bu araştırmada ortaokul 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilirliğe yönelik tutum, davranış ve farkındalıkları ile karbon ayak izi hakkındaki bilgi düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada kesitsel tarama modeli kullanılmış ve toplam 315 öğrenci katılmıştır. Veri toplama aracı olarak sürdürülebilirliğe yönelik tutum, davranış ve farkındalıkların belirlenmesi için çevre eğitimi anketi, karbon ayak izi bilgi testi, ekolojik ayak izi ile karbon ayak izine yönelik görüşler formu kullanılmıştır. Çevre Eğitim Anketi Meyer (2004) tarafından geliştirilmiş ve Keleş (2007) tarafından Türkçe'ye uyarlanmıştır. Sürdürülebilirliğe yönelik tutum, farkındalık ve davranış olmak üzere üç boyut yer almaktadır. Anket, cevapları dörtlü likert tipi kullanılarak hazırlanmış ve 35 maddeden oluşmaktadır. Karbon ayak izi bilgi testi Ertekin (2012) tarafından geliştirilmiş ve 23 sorudan oluşmaktadır. Analizlerde SPSS 22.0 paket programı kullanılmış, verilerin normalliğine ve veri toplama araçlarının güvenirliğine bakılmıştır. Çevre eğitimi anketi ve karbon ayak izi bilgi testinde verilerin analizinde bağımsız gruplar t testi kullanılmıştır. İki ölçme aracına ait puanlar arasındaki ilişkiyi belirlemek içinse korelasyon testi yapılmıştır. Araştırmacı tarafından geliştirilen ekolojik ayak izi ile karbon ayak izine yönelik görüşler formu 38 öğrenciye uygulanmış ve analizinde betimsel analiz ile içerik analizi kullanılmıştır. Verilen cevaplar literatürdeki tanımlar bağlamında bilimsel olarak ifade edilip edilmemesine göre; `kabul edilebilir cevap, kısmen kabul edilebilir cevap ve kabul edilemez cevap` olarak betimlenmiş, frekans ve yüzde olarak hesaplanmış, içerikleri ise tema ve kodlar belirlenerek frekansları hesaplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ortaokul öğrencilerinin sürdürülebilirliğe yönelik tutum, davranış ve farkındalıklarının orta düzeyde olduğu tespit edilmesine rağmen sürdürülebilirliğin alt boyutları ile cinsiyet değişkeni arasında anlamlı bir fark belirlenmemiştir. Ancak sınıf değişkeni açısından farkındalık boyutunda anlamlılık tespit edilmiştir. Öğrencilerin karbon ayak izi bilgilerinin orta düzeyde olduğu görülmüştür. Karbon ayak izi bilgi düzeylerinin sınıf ve cinsiyet değişkenlerine göre ise anlamlı farklılık bulunamamıştır. Ayrıca sürdürülebilirliğe yönelik tutum, davranış ve farkındalık puanı toplamıyla karbon ayak izi toplam puanı arasında orta düzeyde, pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğrencilerin ekolojik ayak izi ve karbon ayak izi kavramlarını açıklamada yeterli olmadıkları görülmüştür. Sınıf düzeyi arttıkça bilimsel kelime kullanımı sayısının arttığı gözlemlenmiştir. Öğrencilerin sınıf düzeyleri gözetilerek ekolojik ayak izi ve karbon ayak izi bilgi, tutum, davranış ve farkındalık düzeylerinde istenilen artışın sağlanması için sürdürülebilirliğe yönelik eğitimlere verilen önemin arttırılması önerilmektedir.

In this research, it is aimed to examine the 7th and 8th grade students' attitudes, behaviors and awareness of sustainability and their knowledge levels about carbon footprint. In the research, cross-sectional screening model was used and 315 students in total participated. Environmental education survey, carbon footprint knowledge test, views about ecological footprint and carbon footprint form were used as data collection tools to determine attitudes, behaviors, and awareness of sustainability. The Environmental Education Survey was developed by Meyer (2004) and adapted to Turkish by Keleş (2007). There are three dimensions: attitude, awareness, and behavior towards sustainability. The survey was prepared using four-point Likert type and consists of 35 items. The carbon footprint knowledge test was developed by Ertekin (2012) and consists of 23 questions. It was used with the SPSS 22.0 package program in the analyzes, normality of data, and the reliability of the data collection tools were checked. Independent groups t-test was used to analyze the data in the environmental education survey and carbon footprint knowledge test. Correlation test was used to determine the relationship between the scores of the two data collection tools. The views about ecological footprint and carbon footprint form developed by the researcher was applied to 38 students and descriptive analysis and content analysis were used in the analysis of it. According to whether the answers given are scientifically expressed in the context of definitions in the literature; It was described as `acceptable answer, partially acceptable answer, and unacceptable answer`, calculated as frequency and percentage, and its contents were determined by determining themes and codes. According to the results of the research, although attitudes, behaviors and awareness of middle school students towards sustainability are determined at a medium level, no significant difference was assigned between the sub-dimensions of sustainability and the gender variable. However, in terms of grade variable, significance was found in the dimension of awareness. It was observed that the students' knowledge level about carbon footprint was moderate. No significant difference was found according to the grade and gender variables of carbon footprint knowledge levels. In addition, a moderately positive correlation was found between total attitude, behavior and awareness score towards sustainability and carbon footprint total score. It was observed that students were not sufficient to explain the ecological footprint and carbon footprint concepts. It has been observed that as the grade level increases, the number of scientific word usage increases. It is recommended to increase the importance given to sustainability education to achieve the desired increase in ecological footprint and carbon footprint knowledge, attitude, behavior, and awareness levels by considering the students' grade levels.