İnternet ortamındaki ortodontik bilgilerin doğruluğunun farklı ölçüm araçlarıyla değerlendirilmesi

Abstract

İnternet, günümüzde daha çok iletişim kurma amacıyla kullanılmasının yanı sıra kapsamlı ve ansiklopedik bilgi dizinidir. İnternetteki sağlık siteleri bilgi edinmek amacıyla sıklıkla başvurulan birer kaynak konumundadır. Ancak internette var olan bilgi kirliliği kullanıcıları zaman zaman yanlış yönlendirebilmektedir.Bu tezin amacı, internet ortamında kapsamı ortodonti olan Türkçe bilgilendirme sitelerini bilgi kalitesi, erişim ve kullanılabilirlik açısından muadil İngilizce siteler ile karşılaştırmak, İngilizce ve Türkçe web sitelerinin yetersiz yönlerinin tespit edilmesi ve ilerde kurulması planlanan siteler için içerik açısından rehber oluşturulmasıdır.Çalışmada Google (Google Inc., Mountain View, CA, ABD) arama motoru kullanılarak, belirlenen ortodonti terimleri Türkçe ve İngilizce aranmıştır. Bu terimler; 'ortodontik tedavi' (orthodontic treatment), 'ortognatik cerrahi' (orthognathic surgery), 'ortodontik aygıtlar' (orthodontic appliances), 'ortodontik braket' (orthodontic brackets) ve 'ortodontik elastikler' (orthodontic elastics) olarak belirlenmiştir. Tarama sonuçlarından yola çıkılarak her bir terimle ilgili 50 site (25 Türkçe ve 25 İngilizce) belirlenmiştir. Çalışmaya dahil edilen sitelerin reklam içermemeleri, tekrarlayan nitelikte olmamaları gözetilmiştir ve halka açık tartışma forumları değerlendirmeye alınmamıştır.Değerlendirme için 3 farklı ölçüm aracı kullanılmıştır; ortodontik bilgilerin kalitesini değerlendirmek için DISCERN, internet sitesinin erişimi, tasarımı ve güvenilirliğini değerlendirmek için LIDA, internet sitesinde mevcut erişim hataları için ise AChecker ölçüm aracı kullanılmıştır. Toplanan veriler, İngilizce ve Türkçe terimler için gruplar arası Mann Whitney U, grup içi ise Friedman ve Wilcoxon Signed Ranks testleri kullanılarak değerlendirilmiştir.Sonuç olarak ortodontik bilgilerin kalitesini açısından hem Türkçe hem İngilizce sitelerde, internet sitesinin güvenilirliği açısından sadece İngilizce sitelerde, internet sitesinde mevcut erişim hataları açısından ise hem Türkçe hem de İngilizce internet sitelerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılık gözlemlenmiştir. Ortodonti hakkında bilgi sağlayan çoğu sitenin değerlendirme sonucunun seçilmiş ölçüm araçlarının belirlediği standardın altında olduğu belirlenmiştir.Anahtar kelimeler: İnternet, Arama Motoru, Bilgi Güvenilirliği, Erişim, Tasarım.

Besides it is common use for communication purposes internet is also a comprehensive encyclopedic source of information. Health sites on internet are frequently considered as source of information. However, information pollution on the internet can sometimes mislead users.The aim of this thesis is to compare the websites providing information about orthodontic terms in Turkish and in English in matter of quality, accessibility, and usability, to determine the deficient parts of them and to create a guide of content for the sites to be established in the future.In this study, the specific orthodontic terms in Turkish and in English were searched using the Google (Google Inc., Mountain View, CA, ABD) search engine. These terms include; 'orthodontic treatment', 'orthognathic surgery', 'orthodontic appliances', 'orthodontic braces' and 'orthodontic elastics'. Based on the search results 50 sites (25 in Turkish and 25 in English) were selected for each term. The advertisement sites, duplicate websites and public discussion forums were excluded out of the study.Three different measurement tools were used for data evaluation; DISCERN was used to evaluate the quality of orthodontic information, LIDA was used for evaluating the accessibility, the design and reliability of the websites, and AChecker was used to determine the access errors of the websites. The collected data was evaluated between Turkish and in English term groups using Mann-Whitney U test, also Friedman and Wilcoxon Signed Ranks were used for group in evaluation.As a result, statistically significant differences were observed in terms of the quality of orthodontic information in sites both in Turkish and in English, in terms of reliability only in sites in English and in terms of access errors both in Turkish and in English sites. It has been concluded that most of the sites providing information about orthodontics are below the standards determined by the selected measurement tools.Key words: Internet, Search Engine, Information Reliability, Access, Design.