Bilgisayar destekli kavram karikatürleri ve kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarını giderme üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı 6. sınıf Sosyal bilgiler dersi `Yeryüzünde Yaşam` ünitesinde geçen harita, ölçek, coğrafi konum, matematik konum, özel konum, kıta ve okyanus kavramlarıyla ilgili kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim metni, bilgisayar destekli kavram karikatürlerinin etkinliğini tespit etmektir. Araştırmada yöntem olarak, yarı deneysel yöntemin ön test- son test kontrol gruplu deneysel deseni kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini, Trabzon ili, Ortahisar ilçesindeki bir ortaokulun, üç sınıfında bulunan, ikisi deney biri ise kontrol grubu olmak üzere toplam 92 altıncı sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Deney grubunun birinde öğrencilerin harita, ölçek, konum ve iklim kavramlarıyla ilgili yanılgılarını gidermeye yönelik olarak bilgisayar destekli kavram karikatürleri kullanılırken, diğer deney grubunda ise aynı kavramlar için geliştirilen kavramsal değişim metinleri kullanılmıştır. Kontrol grubunda ise bu kavramlara ait yanılgıların giderilmesinde programa dayalı öğretim yaklaşımı uygulanmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla; kavram anlama ve yanılgı testi (KAYT) geliştirilmiştir. KAYT deney grupları ve kontrol grubuna uygulama öncesinde ve sonrasında, ön test- son test olarak uygulanmıştır. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve son test puanlarının analizi için SPSS 18 paket programı kullanılarak, nitel veriler ise betimsel analiz yöntemiyle yorumlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, ön testte, KAYT puanları açısından, deney grupları ve kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olmadığı, son testte ise deney gruplarının lehine anlamlı bir farkın olduğu belirlenmiştir. İki deney grubu arasında ise son test puanları açısından anlamlı bir farklılık ortaya çıkmamıştır. Uygulama sonunda deney grubu öğrencileri ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerde her iki grupta yürütülen uygulamalar ile ilgili, öğrencilerin olumlu görüşlere sahip olduğu, konuları öğrenmelerine yardımcı olduğu ve derse karşı başarılarını arttırdığına yönelik sonuçlara ulaşılmıştır. Sosyal bilgiler dersinde kavramsal değişim yaklaşımına dayalı çalışmaların arttırılması ve kavram yanılgılarının giderilmesine yönelik, öğretmenlere ve ilgili alanda çalışan akademisyenlere tavsiyelerde bulunulmuştur.

The main purpose of this study is to determine the effectiveness of computer-aided concept cartoons and conceptual change texts on correcting misconceptions about the concepts map, scale, geographic location, mathematical location, special location, continent, and ocean covered in the unit `Life on Earth` of the sixth-grade social studies course. The study used a quasi-experimental pretest-posttest control group design. The sample of the study consisted of 92 sixth-grade students enrolled in three different sections in a secondary school located in the Ortahisar district, Trabzon. One of the sections was assigned as the control group the other two as the experimental groups. In one of the two experimental groups, computer-aided concept cartoons were used to correct students' misconceptions about map, scale, location, and climate, while in the other experimental group, conceptual change texts were used for the same concepts. In the control group, the curriculum-based instruction was followed to eliminate misconceptions about these concepts. A concept understanding and misconception test (CUMT) was developed to collect the data. CUMT were administered as pre-test and post-test in the experimental groups and the control group. Pre-test and post-test scores of the experimental and control groups were analyzed using SPSS statistical software version 18. The qualitative data were interpreted using descriptive analysis. The analysis results showed that there was no statistically significant difference in the pre-test scores of the experimental and control groups; however, there was a significant difference in the post-test scores in favor of the experimental group. No significant difference was found between two experimental groups in terms of their post-test scores. At the end of the application, semi-structured interviews were conducted with the students in the experimental groups. The results of the interviews demonstrated that the students had positive views on the practices employed in two experimental groups. They also stated that the practices helped them to learn the topics and promoted their success in the course. In line with these results, the study offered a set of suggestions to teachers and academics working in related fields to increase practices based on the conceptual change approach and to correct misconceptions in the social studies course.