Pazarlama alanındaki mesleklere ilişkin toplumsal cinsiyet algısı: Doğrudan ve dolaylı ölçüm tekniklerine ilişkin bir araştırma

Abstract

Günümüzde işgücünün mesleklere göre dağılımı büyük ölçüde toplumsal cinsiyet algılarına göre şekillenmektedir. Günümüzde erkekler mühendislik ve cerrahlık gibi mesleklerde, kadınlar da sekreterlik ya da hemşirelik gibi mesleklerde yoğunlaşmaktadır. Çalışanların cinsiyetlerinin mesleklere göre dağılımı açısından ortaya çıkan bu dengesiz tablo, yasal ya da mesleki sınırlamaların değil, toplumsal cinsiyet algılamalarının bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Dolayısıyla, konu akademik açıdan da ilgi odağı haline gelmiş, alandaki çalışmaların sayısı hızla artmıştır. Buna rağmen, Türkiye'de mesleklere ilişkin cinsiyetçi kalıp yargıları ölçen çalışmaların sayısı oldukça sınırlıdır. Dolayısıyla bu çalışmanın birinci amacı, üniversite öğrencilerinin pazarlama sektöründen seçilmiş altı farklı mesleğe ilişkin toplumsal cinsiyetçi kalıp yargılarını ortaya koymaktır.Bu alanda yapılmış çalışmalardaki ölçüm yönteminin zaman içerisinde doğrudan ölçümden, dolaylı ölçüme doğru evrildiği biliniyorken, çalışmanın ikinci amacı ise, toplumsal cinsiyete ilişkin meslek algılamalarını ölçümlemede, doğrudan ölçüm ile dolaylı ölçüm arasında bir fark olup olmadığını ortaya koyarak, konuya ilişkin bilgilerimizi yöntem açısından geliştirmektir. Bu alandaki çalışmaların ezici çoğunluğunun Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerinden geliyor olması, Türkiye'de bu alanda yürütülmüş çalışmaların göreceli olarak az oluşu ve literatüre yansıdığı kadarıyla Türkiye'de toplumsal cinsiyet ve meslek algısı alanında dolaylı ölçüm ve doğrudan ölçüm yöntemini karşılaştırmalı olarak kullanan herhangi bir çalışmaya rastlanmamış olması, bu çalışmanın özgün değerini oluşturmaktadır. Bu kapsamda, araştırmada nicel yöntemden faydalanılmış ve Türk üniversite öğrencilerinin pazarlama sektöründeki farklı mesleklere ilişkin toplumsal cinsiyet algılamaları, birisi dolaylı, diğeri ise doğrudan olmak üzere iki farklı yöntemle ölçümlenmiştir. Sonuçlar katılımcıların pazarlama sektöründeki mesleklere ilişkin olarak cinsiyetçi kalıp yargılarının varlığını güçlü biçimde ortaya koymakta ve toplumsal cinsiyetçi algılamaların ölçüm yöntemine son derece duyarlı olduğunu göstermektedir.

Occupational gender stereotypes lead to segregation of the sexes by occupation. Today, men prefer being engineers and surgeons, and women prefer being secretaries and nurses. Current occupational sex segregation is not a result of legal or vocational restrictions, but gender perception. Despite this situation has attracted attention by many researchers, in Turkey the number of studies is relatively limited. Hence, the first purpose of this study is to reveal the college students' occupational gender stereotypes for six different jobs chosen from marketing field. As it is known that the measurement has evolved from explicit measurement to implicit measurement to assess occupational gender stereotypes. So, the second purpose of this study is to improve our knowledge about that issue in terms of the procedure by revealing whether there is a difference between direct and indirect measuring while assessing occupational gender stereotypes. Despite that gender stereotypes are comprehensively examined in the literature, overwhelming majority of studies were conducted in the North America and the European countries, leaving the Turkey relatively unexplored. Thus, focusing Turkish university students' occupational gender stereotypes through implicit and explicit measurement techniques constitutes one dimension of the value of this work. In this context, quantitative method was used in the research and Turkish college students' occupational gender perceptions for six different occupations in the marketing field were assessed through both implicit and explicit methods. The findings of the current study provided additional support for the occupational gender stereotypes from marketing field and highlighted the importance of the measurement techniques.