Üniversite öğrencilerinde sosyal kaygının yordayıcısı olarak ailesel, bilişsel ve kişisel faktörler

Abstract

Ergenlik döneminde yaygın bir şekilde karşılaşılan sosyal kaygıya, neden olan birçok faktör bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin anne-babaya bağlanma stillerinin, otomatik düşüncelerinin ve kendilik algılarının sosyal kaygıyı yordama gücünü ortaya koymaktır. Çalışmada aynı zamanda sosyal kaygı ile cinsiyet, öğrenim görülen fakülte/yüksekokul, ailenin ekonomik düzeyi, doğum sırası, kardeş sayısı, anne ve babanın eğitim düzeyleri ve anne ve babanın sağ ya da ölü olma durumu gibi değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiştir.Katılımcılar, 2017-2018 öğretim senesinde Artvin Çoruh Üniversitesi'nin farklı fakülte ve yüksekokullarında eğitim hayatına devam eden öğrenciler arasından belirlenen 530 kız, 345 erkek olmak üzere toplam 875 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında, Liebowitz (1987)' in geliştirip, Türkçe uyarlaması Soykan, Özgüven ve Gençöz (2003) tarafından yapılan Liebowitz Sosyal Kaygı Ölçeği (LSKÖ), Parker, Tupling ve Brown (1979)'da geliştirilip, Kapçı ve Küçüker (2006) tarafından Türk diline uyarlanan Ana Babaya Bağlanma Ölçeği (ABBÖ), Hollon ve Kendall (1980) eliyle geliştirilen, Şahin ve Şahin (1992b) aracılığıyla Türkçe'ye uyarlanan Otomatik Düşünceler Ölçeği (ODÖ) ve geliştirilmesi Gilbert ve Trent (1991) ve Türk diline uyarlanması Şahin ve Şahin (1992a) aracılığıyla yapılan Sosyal Karşılaştırma Ölçeği (SKÖ) kullanılmıştır. Araştırmadaki katılımcılar ile ilgili bazı demografik bilgileri tespit edebilmek için Kişisel Bilgi Formu (KBF) hazırlanmıştır. Araştırmada elde edilen verileri analiz etmek için SPSS 22.0 programından yararlanılmıştır. Ayrıca Tek Yönlü Varyans Analizi, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, Bağımsız t Testi ve Çoklu Regresyon Analizi tekniklerinden faydalanılmıştır.Araştırma neticesinde üniversite öğrencilerinin sosyal kaygıları ile anne koruma ve baba koruma alt boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönde ilişkiler, anne ve baba ilgi/kontrol alt boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı negatif yönde ilişkiler gözlenmiştir. Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygıları ile otomatik düşünceleri arasında pozitif yönde ilişkiler bulgulanmıştır. Öğrencilerin kendilik algıları ile sosyal kaygıları arasındaki ilişkiler negatif yönde belirlenmiştir. Anne babaya bağlanma alt boyutu baba koruma, otomatik düşünceler ve kendilik algısının sosyal kaygı üzerinde anlamlı yordama gücüne sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Hatta sosyal kaygı cinsiyete, annenin eğitim durumuna, babanın eğitim durumuna, annenin hayatta olup olmama durumuna ve kardeş sayısına göre anlamlı farklılıklar gösterirken; öğrenim görülen fakülte/yüksekokul, babanın hayatta olup olmama durumu, ailenin ekonomik durumu ve kaçıncı kardeş olduğu durumuna göre anlamlı farklılık göstermediği bulgulanmıştır. Araştırma sonuçları literatür bulguları ile tartışılıp, önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Sosyal Kaygı, Ana Babaya Bağlanma, Otomatik Düşünceler, Kendilik Algısı

There are many factors that cause social anxiety which can be observed commonly during adolescence. The main purpose of this study is to reveal the power of students' attachment styles to their parents, automatic thoughts and self-perceptions to social anxiety. At the same time, the relationships between the variables such as gender, education status, economic power of family, birth order, number of siblings, mother's survival status, mother's educational status, father's survival status, father's educational status and the relationships between social anxiety were also examined.The participants consists total of 875 students (530 girls and 345 boys) who were studying in different programs in Artvin Coruh University in 2017-2018. In this study; Liebowitz Social Anxiety Scale (LSAS), Parental Bonding Instrument (PBI), Social Comparison Scale (SCS) and Automatic Thoughts Questionnaire (ATQ) was used. LSAS was created by Liebowitz (1987) and adapted into Turkish by Soykan, Özgüven and Gençöz (2003). PBI was created by Parker, Tupling and Brown (1979) and adapted into Turkish by Kapçı and Küçüker (2006). SCS was created by Gilbert and Trent (1991) and adapted into Turkish by Şahin and Şahin (1992a). ATQ was created by Hollon and Kendall (1980) and adapted into Turkish by Şahin and Şahin (1992b). In order to obtain information about some demographic characteristics of the participants, Personal Information Form (PIF) was used by the researcher. SPSS 22.0 program has been used for the analysis of research data and the technique of coefficient, the technique of multiple-linear regression analysis and independent samples t-test one-way analysis of variance have been used.As a result of the study, a positive relationship between mother protection, father protection sub-dimensions and the social anxiety of university students and also a negative relationship between the sub-dimensions of the mother's concern and the sub dimensions of the father concerns were observed. There is a positive relationship between social anxiety and automatic thoughts of university students. A negative relations between social anxiety and self-perceptions has been identified. Father protection which is one of the sub-dimensions of parental bonding, automatic thoughts and self-perception significantly predicts social anxiety. Also, while social anxiety is differing significantly according to gender, mother's education, father's educational status, mother's survival status and number of siblings, there is no significant difference between social anxiety and education status, the father's survival status, the family's economic status and the birth order. Some of the results of the research were in parallel with the literature and also different results were obtained. The results were discussed with literature findings and recommendations were presented.Keywords: Social Anxiety, Parental Attachment, Automatic Thoughts and Self-Perception