Dijital ve çalışma yaprakları ile desteklenmiş kavram karikatürlerinin sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde kavramsal anlamaya etkisinin karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler dersi içerisindeki coğrafya kavramlarının öğretiminde, dijital ve çalışma yaprakları ile desteklenmiş kavram karikatürlerinin öğrencilerin kavramsal anlamalarını etkisini karşılaştırmak ve süreçle ilgili öğrenci görüşlerini belirlemektir. Bu amaçla sosyal bilgiler 6. sınıf `İnsanlar, Yerler ve Çevreler` öğrenme alanında geçen 16 kavram (Coğrafi Konum, Kıta, Okyanus, Harita, Körfez, Ada, Yarım Ada, Ova, Dağ, Burun, Delta Ovası, Göl, Plato, Akarsu, İklim, Bitki Örtüsü) seçilmiştir.Coğrafya konularının öğretiminde, dijital ve çalışma yaprağı şeklinde kavram karikatürlerinin kavram öğretimine etkisini karşılaştırmalı olarak inceleyen araştırmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Bu nedenle bu araştırmanın coğrafya öğretimi alanına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırma, kavram öğretiminin yoğun olduğu 6.sınıf sosyal bilgiler dersi `İnsanlar, Yerler ve Çevreler` öğrenme alanı kapsamında yapılmıştır. Bu öğrenme alanında geçen kavramların öğretimi, `dijital destekli kavram karikatürleri` ve `çalışma yaprakları destekli kavram karikatürleri` kullanılarak sağlanmıştır. Bu amaçla `Dijital ve çalışma yaprakları ile desteklenmiş kavram karikatürlerinin sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde kavramsal anlamaya etkisi nedir?` sorusuna karşılaştırmalı olarak yanıt aranmış ve her iki sürece dahil olan öğrencilerden görüş alınmıştır.Araştırma basit deneysel olup çalışmada `iki gruplu öntest-sontest desen` kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini Bursa ili, Yıldırım ilçesindeki bir ortaokulun 6. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Okulda 26 kişilik üç şubeden birisi rastgele birinci deney grubu, diğeri ise ikinci deney grubu olarak belirlenmiştir. Kavramlar, birinci deney grubu öğrencilerine dijital destekli kavram karikatürleri ile zenginleştirilmiş 5E Modeli ders planı kapsamında işlenmiştir. İkinci deney grubundaki öğrencilere ise aynı ders planı, çalışma yaprakları ile desteklenmiş kavram karikatürleri kullanılarak uygulanmıştır. Araştırmanın verileri: `Kavram Anlamayı Sorgulama Formu`, `Dijital destekli kavram karikatürleri`, `Kavram Karikatürleri Çalışma Yaprakları` ve `Yarı Yapılandırılmış Mülakat Formu` ile toplanmıştır. Gruplara çalışma öncesi ve sonrasında kavramsal anlamayı sorgulama formu, uygulama sonrası ise yarı yapılandırılmış mülakat formu uygulanmıştır. Bulgular nitel ve nicel analizlerle ortaya konmuştur.Araştırma sonucunda, öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki coğrafi kavramlar hakkında yetersiz ön bilgiye, kavram yanılgılarına ve kavram kargaşalarına sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca dijital ve çalışma yaprakları ile desteklenmiş kavram karikatürlerinin kavram öğretimini kolaylaştığı sonucuna varılmıştır. Bunun yanında dijital destekli kavram karikatürlerinin kullanıldığı birinci deney grubu ile çalışma yaprakları destekli kavram karikatürlerinin kullanıldığı ikinci deney grubu öğrencileri arasında, kavramsal anlama düzeyleri açısından, bazı kavramların ortalamalarında farklılaşmalar olsa da anlamlı bir farklılık bulunmadığı belirlenmiştir. Her iki gruptaki öğrencilere uygulanan yarı yapılandırılmış mülakat formu sonucunda, öğrencilerin 5E modeli ders planı kapsamında sunulan dijital ve çalışma yaprakları ile desteklenmiş kavram karikatürlerinin, `öğrenme sürecine ve kavram öğrenmelerine olan etkilerine ilişkin olumlu görüşlere sahip oldukları` ve başka derslerde de bu yöntemin kullanılması yönünde görüşlere sahip oldukları tespit edilmiştir. Sonuç olarak bu araştırmanın sosyal bilgiler dersinde geçen coğrafya konularının öğretiminde, dijital ve çalışma yaprakları ile desteklenmiş kavram karikatürlerinin, kavram öğretiminde uygulanması üzerine literatüre katkı sağlayacağı ve yapılacak araştırmalara fikir vereceği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Coğrafi Kavramlar, Kavram Öğretimi, Kavram Karikatürleri, Sosyal Bilgiler Öğretimi.

The aim of this study is to, examine the effects of concept cartoons supported by digital and worksheets on the conceptual understanding in geography concepts in social studies course and to discover students' opinions about the process. For this purpose 16 concepts; Geographical Location, Continent, Ocean, Map, Gulf, Island, Peninsula, Lowland, Mountain, promontory, Delta Plain, Lake, Plateau, River, Climate, Vegetation are selected from `People, Places and Environment` learning domain in 6th-grade social studies course.In geography education, it is observed that the researches comparing the effects of concept cartoons supported by digital and worksheets on concept teaching are limited. Therefore it is thought that this research will contribute to geography education literature. The research was conducted within the scope of `People, Places and Environments` learning domain in the 6th-grade social studies course where the concept teaching is intense. The concepts teaching in this learning domain is provided by using `concept cartoons supported by digital` and `concept cartoons supported by worksheets`. For this purpose, `What is the effect of concept cartoons, supported by digital and worksheets, on conceptual understanding in the teaching of geography topics in social studies course? ` has been searched an answer comparatively and opinions of the students involved in both processes.The research is simple experimental and `two-group pretest-posttest pattern` is used in this study. The sample of the study consists of 6th-grade students of a secondary school in Yıldırım, Bursa. One of three classes of the school was randomly designated as the first experimental group and the others as the second experimental group, each class consisting of 26 students. The concepts were taught to the experimental group students by the 5E model lesson plan enriched with concept cartoons supported by digital. For students in the second experimental group, the same lesson plan was applied by using concept cartoons supported by worksheets. Data of the research were collected through `Concept Cartoons Supported by Digital`, `Concept Cartoon Supported by Worksheets` and `Semi-Structured Interview Form`. Questionnaire about conceptual understanding before and after the study, after the study, semi-structured interview form was applied. The findings were presented by qualitative and quantitative analysis.As a result of the research, it was found that the students had inadequate prior knowledge, misconceptions and concept confusions about geographical concepts in social studies course. It has been concluded that the concept teaching has been facilitated by using concept cartoons supported by digital and worksheets. In addition, it was determined that there was no significant difference between the first experimental group using concept cartoons supported by digital and the second experimental group students using concept cartoons supported by worksheets in terms of conceptual understanding levels, although there were differences in the averages of some concepts.As a result of the semi-structured interview form applied to both student groups, students have positive opinions about the learning method that is presented by using concept cartoons supported by digital and worksheets in the 5E model lesson plan and it has been determined that there are positive opinions about the use of this method in other courses. Consequently, in terms of the application of concept cartoons supported by digital and worksheets for the teaching of geography topics in social studies course, it is thought that this study will contribute to the literature and it will give new ideas on the new studies.Keywords: Geography Concepts, Concept Teaching, Concept Cartoons, Social Studies Teaching.