Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme konusundaki görüş ve uygulamaları

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, biyoloji öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünmeyi ne derece bildiklerini ve uyguladıklarını belirlemektir. Araştırmada, incelenen durumun özelliğinden dolayı karma araştırma yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları Trabzon ilinde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı liselerde görev yapan 17 biyoloji öğretmeni ile Karadeniz Teknik Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Dicle Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi biyoloji öğretmenliği son sınıfta okuyan 90 öğretmen adayıdır. Araştırmanın verileri öğretmenlerden yarı yapılandırılmış mülakat ve öğretmen adaylarından ölçek yardımıyla toplanmıştır. Nitel veriler betimsel analiz yapılarak çözümlenmiştir. Nicel veriler ise SPSS 22 Statistics Data Editor programı ile çözümlenmiştir.Öğretmenlerle yapılan mülakatlarda Mirzaei ve diğerlerinin (2013), tanımladığı yansıtıcı düşünen öğretmenlerin sahip olması gereken yetenekler temel alınmıştır. Bu yetenekler; gözlem, iletişim, ekip çalışması, yargıda bulunma ve karar verme yeteneğidir. Mülakat verilerinin analizinden, öğretmenlerin gerek kayıt tutmamaları gerekse bir sonraki ders ile alakalı çalışma yapmalarının düşüncede kalmasından dolayı yansıtıcı öğretmen olarak gözlem yeteneklerinin zayıf olduğu; kendilerini sorgulamaları, öğrencilerin fikirlerini almaları ve meslektaşları ile fikir alış verişi halinde olmalarından dolayı iletişim yeteneklerinin iyi olduğu; birbirlerinin dersine girip gözlem yapmamaları, bir problemle karşılaştıklarında çözüm için araştırma yapmadaki yetersizlikleri ve diğer öğretmenlerle çalışmalarının sadece müfredat birliği için olmasından dolayı ekip çalışması yönünden yetersiz oldukları; kendi öğretimlerini değerlendirmeleri, kuvvetli ve zayıf yönlerini bilmeleri, öğrencilerinin verilen ödevleri zamanında teslim etmediklerinde olgunlukla karşılamalarından dolayı yargıda bulunma yeteneklerinin geliştirilmesi gerektiği; sürekli kendilerini ve derslerini sorgulamaları, öğrencilerinin dönütlerini dikkate almaları ve aldıkları kararların ortalama olumlu sonuçlanması karar verme yeteneklerinin de geliştirilmesi gerektiğini söyleyebiliriz.Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme seviyelerinin belirlenmesinde Kember ve diğerlerinin (2000), tanımlamış olduğu yansıtıcı düşünme seviyelerini temel alan ölçek kullanılmıştır. Bu seviyeler; alışkanlık, anlama, yansıtma ve kritik yansıtmadır. Elde edilen verilerin analizinden, öğretmen adaylarının düşünme seviyelerinin daha çok `anlama` seviyesinde kaldığı belirlenmiştir. Yansıtıcı düşünme seviyesinin cinsiyete göre değişmediği görülmüştür. Yansıtıcı düşünme konusunda ders alıp almama durumu ''kritik yansıtma'' alt boyutunda anlamlı bir fark ortaya çıkarmıştır. Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme seviyeleri diploma notu 3'ün altı ile 3 ve 3'ün üzerindekiler arasında, 3'ün altındakiler lehine, anlamlı düzeyde farklılık göstermiştir.Elde edilen verilere dayanarak hem okuldaki eğitime hem de öğretmen eğitimine önerilerde bulunulmuştur.

The main aim of this study is to reveal biology teachers' and teacher candidates' views and practices of reflection.This research, due to the nature of the case examined, used a mixed research approach. The participants of the study were 17 biology teachers teaching in 10 high schools and 90 teacher candidates studying in Trabzon University, Gazi University, On Dokuz Mayıs University, Dicle University and Marmara University. Data collection tools were semi-structured interviews with teachers and a questionnaire for teacher candidates. Qualitative data were analyzed through content analysis. The quantitative data were analyzed with SPSS 22 Statistics Data Editor. During the interviews, in order to determine teachers' views and practices of reflection, reflective thinking skills required for teachers which defined by Mirzaei et al (2013) were used. These skills were observation, communication, teamworking, judgement and decision making. From the analysis of the interviewdata, it can be said that teachers' ability to observe as a reflective teacher is poor due to the fact that they do not keep records of their lessons. However they self-question, receive feedback from students and communicate with colleagues. Also evident from the data that the teachers were not willing to observe their colleagues' teaching and do not conduct research about the problems they faced, working as part of a team work. In order to measure student teachers' reflectivity, reflective thinking levels defined by Kember et al (2000) were used. From the analysis of the questionnaires, it was revealed that teacher candidates' levels of thinking corresponds to the `comprehension` sub-dimension of reflective thinking. There were no significant differences found in reflective thought levels of teacher candidates according to their gender. The fact that teacher candidates took courses on reflective thinking did not show any significant difference in their reflective thinking levels. However, the `critical reflection` sub-dimension showed a significant difference. According to the teacher candidates' diploma grades (GPA), a significant difference was found between individuals who has a GPA of 3 and above and below 3; and the difference was in favor of those under 3. Based on the findings,suggestions to both teaching in schools and teacher education were made at the end of the thesis.