Yapay zeka konusunun toplumsal cinsiyet kapsamında incelenmesi

Abstract

Robotik sistemler ve yapay zekâ teknolojisi bağlamında yapılan çalışmalar neticesinde robotların günlük yaşantı içerisindeki varlıkları ve görevleri artış göstermeye başlamıştır. Robot üreten bilim insanları ise robotların sosyal yaşantıya daha hızlı entegre olmaları adına onları insan formuna en yakın özelliklerde üretmeye çalışmaktadırlar.Ancak robotları insan formuna yakınlaştırma çabası, zamanla toplumsal yapı içerisindeki cinsiyet eşitsizliklerini yeniden inşa edecek şekilde ilerleyiş göstermiştir. Alanda yapılan çalışmaların sayısı arttıkça da yapay zekâ ve robotik sistemler alanlarındaki gelişmelerin toplumsal cinsiyet kodlarından etkilendiğine yönelik daha fazla veriye ulaşılmıştır. Fakat konunun önemi ile kıyaslandığında, konu kapsamında yapılan çalışmaların sayıca yetersiz olduğu görülmektedir. Türkiye'de ise konu kapsamında yapılan yayınlanmış bir çalışma bulunmamaktadır.Tüm bu verilerden yola çıkarak gerçekleştirilen bu araştırmanın amacı ise öncelikli olarak farklı meslek grupları için geliştirilmiş olan meslek robotlarına yönelik toplumsal cinsiyet algılarını ölçmektir. İkinci olarak amaçlanan ise toplumsal cinsiyet algısı olduğuna dair veriler elde edilen meslek robotlarında, bu algının cinsiyetlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Araştırmanın üçüncü amacı ise meslek robotlarının kişilik özellikleri yönünden değerlendirilmesi durumunda toplumsal cinsiyete dair bir algının yer alıp almadığını belirleyebilmektir.Literatürde, toplumsal cinsiyet ve yapay zekâ ilişkisine dair Türk toplum yapısı bağlamında ele alınan yayınlanmış bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada yapay zekâ kavramının toplumsal cinsiyet bağlamında ele alınması ve literatürde yer alan çalışmalardan farklı olarak konuyu meslekler bağlamında incelemesi bu araştırmanın özgün değerlerini oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında hem nicel hem de nitel tekniklerin kullanıldığı karma yöntemden faydalanılmıştır. Araştırma kapsamında geniş örneklem kitleleri ile çalışma imkânı sunması ve konu kapsamında derin ve detaylı bilgiler elde etme fırsatı sağlamasından ötürü bu çalışma kapsamında karma yöntem tercih edilmiştir. Bu çalışmanın evrenini Trabzon ilinde yer alan Trabzon Üniversitesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde aktif olarak öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Belirtilen üniversitelerde aktif olarak eğitimlerine devam eden öğrenciler bu araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır.Beklendiği gibi, bu çalışmanın bulguları, Trabzon ve Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencilerinin belirlenen mesleklere yönelik cinsiyetçi algılara sahip olduğunu, bu algıların kadınlarve erkekler açısından anlamlı düzeyde farklılık gösterdiğini ve kişilik özellikleri yönünden değerlendirildiğinde de cinsiyetçi algıların var olduğunu güçlü bir şekilde ortaya koymaktadır.

As a result of the studies carried out in the context of robotic systems and artificial intelligence technology, the presence and roles of robots in daily life started to increase. Scientists producing robots, on the other hand, are trying to produce robots that are closest to human form so that robots can integrate into social life faster.However, the effort to bring robots closer to human form has progressed over time to rebuild gender inequalities within the social structure. As the number of studies in the field increases, more data are available to show that developments in artificial intelligence and robotic systems are affected by gender codes. However, when compared with the importance of the subject, it is seen that the studies carried out within the scope of the subject are inadequate. In Turkey, there are no studies have been published within the scope of the subject.The purpose of this study, which is based on all these data, is to measure the gender perceptions of occupational robots that have been developed primarily for different occupational groups. The second aim is to reveal whether this perception differs according to gender in occupational robots, where data on gender perception are obtained. The third aim of the study is to determine whether there is a perception of gender in the case of evaluating occupational robots in terms of personality traits.In the literature, there is no published study on the relationship between gender and artificial intelligence in the context of the Turkish social structure. In this study, addressing the concept of artificial intelligence in the context of gender and examining the subject in the context of professions, unlike the studies in the literature, constitute the unique values of this research. The mixed method using both quantitative and qualitative techniques was used within the scope of the research. As this study provides the opportunity to work with large sample masses and provides the opportunity to obtain deep and detailed information within the scope of the study, mixed method was preferred in this study. The universe of this study is students who are actively studying at Trabzon University and Karadeniz Technical University in Trabzon. Students who continue their education actively at the specified universities are the sample of this research.