Organ transplantasyonu bekleme sürecindeki hasta ve yakınlarının belirsizliğe tahammülsüzlük, umutsuzluk ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma organ transplantasyonu bekleme sürecindeki hasta ve yakınlarının belirsizliğe tahammülsüzlük, umutsuzluk ve depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.Çalışmanın evrenini 15/09/2014 - 15/03/2015 tarihleri arasında İstanbul ili Avrupa bölgesinde yer alan bir özel üniversite hastanesinin organ nakli merkezine organ transplantasyonu için başvuran hasta ve hastaların yakınları oluşturmuştur. Çalışmaya katılmayı kabul eden 49 hasta ve 49 hasta yakını çalışma örneklemini oluşturmuştur. Çalışmada veriler; hasta ve hasta yakınlarının sosyodemografik özelliklerini ve hastaların hastalıkları ile ilgili özellikleri içeren; anket formu, Beck Umutsuzluk Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği, Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde; IBM SPSS Statistics 20 istatistik paket programından yararlanılmıştır. Verilerin tanımlayıcı istatistikleri olarak yüzde değerler, aritmetik ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerleri verilmiştir. Verilerin normal dağılım gösterip göstermediğine Shapiro Wilk normallik testi ile bakılmıştır. Verilerin analizinde Kruskal Wallis H, Mann Whitney U ve Spearman Korelasyon testleri kullanılmıştır. Çalışmamızın sonucunda; organ transplantasyonu bekleme sürecindeki hastaların %65.4'ünün 51 yaş ve üzeri, %55.1'inin erkek, %87.8'inin evli ve %61.2'sinin ilköğretim mezunu olduğu,%32.7'sinin mesleğinin serbest meslek, %79.6'sının çekirdek ailede yaşadığı ve %77.6'sının gelir düzeyinin orta olduğu tespit edilmiştir. Hasta yakınlarının ise %38.8'inin 51 yaş ve üzeri, %51'inin kadın, %87.8'inin evli ve %63.3'ünün ilköğretim mezunu ve %42.9'sinin ev hanımı olduğu belirlenmiştir. Çalışmada organ transplantasyonu bekleme sürecindeki hastaların belirsizliğe tahammülsüzlük, umutsuzluk ve depresyon ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları incelendiğinde; hastaların umutsuzluk ölçeği puan ortalamalarının 8.14±5.20 (min-max:1-20), depresyon ölçeği puan ortalamalarının 31.42±16.09 (min-max:0-63), belirsizliğe tahammülsüzlük ölçeği puan ortalamalarının ise 105.24±29.51(min-max:27-135) olduğu bulunmuştur. Yani hastaların çoğunun şiddetli düzey depresif belirtiler, umutsuzluk duygusu ve yoğun şekilde belirsizliğe karşı tahammülsüzlük duygusu yaşadığı belirlenmiştir. Hastayakınlarının ise umutsuzluk ölçeği puan ortalamalarının 6.93±4.68 (min-max:1-20), depresyon ölçeği puan ortalamalarının 20.85±14.76 (min-max:0-63), belirsizliğe tahammülsüzlük ölçeği puan ortalamalarının ise 96.14±27.31(min-max:27-135) olduğu bulunmuştur. Yani hasta yakınlarının çoğunun orta düzey depresif belirtiler, yoğun olmamakla birlikte umutsuzluk duygusu ve yoğun şekilde belirsizliğe karşı tahammülsüzlük yaşadığı belirlenmiştir. Hem hastaların ve hem de hasta yakınlarının depresyon, umutsuzluk ve belirsizliğe tahammülsüzlük ölçek puanları arasında pozitif yönlü ilişki olduğu, birbirine paralel olarak depresyon, umutsuzluk ve belirsizliğe tahammülsüzlüğün arttığı belirlenmiştir (p>0.05). Elde edilen bulgular doğrultusunda önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Organ Transplantasyonu, Umutsuz, Depresyon, Belirsizliğe Tahammülsüzlük

This study was conducted to evaluate the relationship between intolerance of uncertainty, hopelessness and depression levels of the patients and their relatives in organ transplantation waiting period.The universe of study was established by the patients and their relatives admitted for organ transplantation center of a private university hospital located in European side of Istanbul, between the dates of 15.09.2014 and 15.03.2015.49 patients and 49 patients' relatives, who agreed to participate in the study, have set the exemplary of the study. The study data has been achieved by using the demographic characteristics of the patients and their relatives, a questionnaire with the characteristics about the disease of the patient, Beck Hopelessness Scale, Beck Depression Scale and Intolerance of Uncertainty Scale.IBM SPSS Statistics 20 statistical package was used for the evaluation of the data.Percentage values, arithmetic mean, standard deviation, minimum and maximum values have been provided as descriptive statistics of data. Normal data distribution or its contrary has been examined by the Shapiro-Wilk normality test.As a result of normal data distribution, the Kruskal Wallis H, Mann Whitney U and Spearman correlation tests have been used.As a result of our work, it was determined that, %65.4 of the patients in waiting period are 51 years old and above, %55.1 are male, %87.8 are married, %61.2 are primary school graduates, %32.7 are self-employed, %79.6 live in nuclear families, %77.6 are with middle income. It was determined that, %38.8 of patients relatives are 51 years old and above, %87.8 are married, %63.3 are primary school graduates, %42.9 are housewives. While examining the average scores received from intolerance of uncertainty, sadness and depression scales in patients in organ transplantation waiting period, it was determined that, patients' average scale score of hopelessness is 8:14 ± 5:20,average scale score of depression is 31.42 ± 16:09, average scale score of intol-erance of uncertainty is 105.24±29.51. Thus,severe depressive symptoms, feelings of desperation, heavy intolerance of uncertainty have been determined in the majority of patients. It was determined that, the average scale score of hopelessness is 6.93±4.68, average scale score of depression is 20.85±14.76, average scale score of intolerance of uncertainty is 96.14±27.31 in the relatives of the patients. Thus, moderate depressive symptoms, feeling of desperation (although not intense) and heavy intolerance of uncertainty have been determined in the relatives of the patients. It was determined that, there is a positive relationship between both patients and their relatives in feelings of depression, hopelessness and intolerance of uncertainty; it increases parallel to each other(p>0.05). The suggestions have been provided according with the achieved findings. Keywords: Organ Transplantation, Hopelessness, Depression, Intolerance of Uncertainty.