Demanslı hastaya bakım verenlerin bakım yükü ve etkileyen etmenler

Abstract

Bu çalışma, demanslı hastalara bakım veren bireylerde bakım yükünü ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla Kasım 2015 ve Nisan 2016 tarihleri arasında tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Özel bir üniversite hastanesinde nöroloji polikliniğinde hizmet alan 205 hasta yakınından araştırmaya katılmayı kabul eden 186 demanslı hasta yakını araştırmamızın örneklemini oluşturmuştur (N=186). Araştırmanın verileri katılımcıların sosyo demografik özelliklerini içeren `Kişisel Bilgi Formu` ve Zarit bakım yükü ölçeği ile elde edilmiştir. Araştırmada, ankete katılan bireylerin ve hastaların kişisel özellikleri frekans ve yüzde dağılımı ile sunulmuştur. Bununla birlikte katılımcıların bakım verme yükü ölçeğine ilişkin görüşlerini betimlemek amacı ile yüzde dağılımının yanı sıra aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri kullanılmıştır. Araştırmada anket uygulaması ile elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 18.0 programı ile analiz edilmiştir.Çalışma kapsamında, demanslı hastaların %53,8'inin kadın olduğu ve hastaların %79,6'sının `60-79 yaş` aralığında olduğu saptanmaktadır. Çalışma kapsamında, bakım veren aile bireylerinin bakım verme yükü puan ortalaması 31,93 olarak belirlenmiş, ölçekten alınan puanlar min. 7 max. 68 puan arasında değiştiği saptanmıştır. Bu değerlere bakıldığında çalışmamız sonucunda bakım veren aile bireylerinin bakım yükünün orta derecede olduğu belirlenmiştir.Araştırmaya katılan demanslı hastaya bakım veren bireylerin %49,5'inin 39-56 yaş arasında, %68,8'inin kadın, 50,5%'inin evli, %31,7'sinin ilköğretim mezunu, %28,5'inin ev hanımı ve bakım veren bireylerin %52,7'sinin hastaya uzun süredir bakım verdiği belirlenmiştir.Çalışma kapsamında, katılımcıların bakım verme yükü ortalamaları cinsiyetlerine, yaşlarına, eğitim durumlarına ve ekonomik durumlarına göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir (p>0,05). Bakım vericilerin bakım verme yükü ortalamaları demanslı hastaların yaşlarına göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermektedir (p<0,001). Buna göre 80 ve üzeri yaş grubundaki hastalara bakım veren katılımcıların bakım verme yükü ortalaması diğer yaş grubu hastalara bakım veren katılımcıların bakım yükü ortalamalarına göre daha fazla olarak belirlenmiştir.Çalışma kapsamında, demanslı hastaya bakım veren bireylerin bakım verme yükü ortalamaları, bakım verme sürelerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermektedir (p<0,001). Buna göre hastalara 1 yıldan daha az süreyle bakım veren katılımcıların bakım verme yükü ortalaması ( =1,29) hastalara 1 yıldan daha fazla süreyle bakım veren katılımcıların bakım verme yükü ortalamasından ( =1,60) daha düşük olduğu belirlenmiştir.Sonuçlar doğrultusunda; Özellikle toplum sağlığında ve evde bakım hizmetlerinde çalışan hemşirelerle elde edilen bulgular paylaşılıp hemşirelerin bakım verenin üstlendiği rol nedeniyle erken dönemde tükenmesini önlemek amacı ile destek faktörlerini belirlemesi ve bakım sürecinin planlanmasına yardımcı olacağı kanaatindeyiz.Anahtar Kelimeler: Demans hastaları, bakım verenler, bakım yükü.

This study was conducted to determine burden of care in people who care of patient with dementia and the factors that affect between November 2015 and April 2016, as descriptive. The sample of the study was constituted from 186 caregiver of patient with dementia of 205 caregiver who took health service at neurology polyclinic of a private university and accepted to participate (N=186). Data was collected with 'Individual Information From' included in sociodemographic characteristics of the participants and Zarit Caregiver Burden Interview. In the study, personal characteristics of participants and patients were presented with their frequency and percentage distributions. Besides percentage distributions, in order to define their views about burden of care scale, mean and standard deviation values were given. Data was evaluated with SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 18.0 program.It is seen that of the patients; 53,8% were women, 79,6% were between 60-79 years. Also, it is found that burden care score mean of caregivers was 31,93 and this score changed between minimum 7 and maximum 68. It is determined that burden care of caregivers was moderate level in our study. It is found that of the caregivers; 49,5% were between 39-56 years, 68,8% were women, 50,5% were married, 31,7% graduated from primary school, 28,5% were housewife and 52,7% gave care for a long time. In the study, in the care burden of caregiver, any significant difference wasn't seen according to their gender, age, educational and economical status (p>0,05). Mean of burden of care of them had significant difference according to age of patient with dementia, as statistically (p<0,001). So, it is determined that burden mean of the caregivers that gave care to patients as 80 aged and over was higher than the others.In the study, there was a significant difference between burden of care and time of giving care, as statistically (p<0,001). It is determined that mean of caregiver burden ( =1,29) in them who gave care for less than 1 year was low from the others who gave care for more than 1 year ( =1,60). According to these results; it is thought that when the results are shared with nurses who works especially in public health and home care services, nurses could determine their fatigue status because of their roles and supportive factors. Also this could help the nurses to plan care process. Key Words: Dementia patients, caregivers, care burden.