14-18 yaş grubu adolesanlarda porsiyon seçimi ile beden kitle indeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Adolesan dönemde iştahın artması ile birlikte tüketilen porsiyonların büyüklüklerinde de artış görülmektedir. Ergenlerin hızlı büyümelerinin de etkisi ile yeme alışkanlıkları ve porsiyon seçimlerinde de değişiklikler gözlenmektedir. Bu çalışma 14-18 yaş grubu adolesanlarda porsiyon seçimi ile beden kitle indeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.Randomize kesitsel bir araştırma olan bu çalışma, İstanbul ilinde bir özel ve bir devlet lisesinde eğitim gören 14-18 yaşları arasındaki 257'si kız 253'ü erkek, toplam 510 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Öğrencilerin antropometrik ölçümleri yapılmış, günlük beslenme alışkanlıkları, porsiyon seçimleri ve ailelerinin sosyo-ekonomik düzeylerine ilişkin anketler uygulanmıştır. Öğle yemeği öncesinde, öğrencilerin antropometrik ölçümleri alınmış ve açlık durumunda porsiyon seçimleri incelenmiş, öğle yemeği sonrasında porsiyon anketi tekrar uygulanmıştır. Çalışmanın uygulama süreci 4 hafta sürmüş hafta içi 5 gün okullara gidilip öğrencilere ilişkin veriler toplanmıştır. Veriler SPSS 18.0 istatistik paket programında değerlendirilmiştir.Ergenlerin %33,6'sı kilolu ve obez, %2,2'si zayıf, %64,3'ü normal BKI sınıfında bulunmuştur. Yapılan ankette yedikleri yemeklerin porsiyonlarına daha az dikkat ettiğini söyleyen öğrencilerin porsiyon seçiminde daha büyük porsiyonu seçtikleri görülmüştür (p<0,05). Öğrencilerin porsiyon seçimleri cinsiyete göre farklılık göstermiş erkek öğrenciler daha büyük porsiyonları seçmişlerdir (p<0,001). Öğrencilerin porsiyon seçimleri okul tiplerine (özel-devlet), yaşam memnuniyet sonuçlarına ve fiziksel aktivite anketine göre anlamlı farklılık göstermemiştir. Öğrencilerin besin tüketim anketi sonuçlarına göre günlük aldıkları enerji düzeylerine bakılmış, porsiyon seçimleri büyüdükçe günlük aldıkları enerjinin ortalamasının arttığı gözlenmiştir. Küçük porsiyonu seçen adolesanların günlük enerji alımı ortalama 1360.7 kcal, orta porsiyonu seçenlerin enerji alımı ortalama 1716.8 kcal, büyük porsiyonu seçenlerin enerji alımı ise ortalama 2189.5 kcal'dir. Bu fark anlamlı bulunmuştur (p<0,001). Öğrencilerin tokluk durumunda daha küçük porsiyonları tercih ettikleri görülmüştür (p<0,001).Bu sonuçlar öğrencilerin porsiyonlar konusunda bilinç düzeyinin düşük olduğunu göstermiştir. Ergenlik döneminde ağırlık denetiminin sağlanması için adolesanlar doğru porsiyonlar konusunda bilinçlendirilmeli, porsiyon seçimi ile birlikte adolesan dönemde seçilen porsiyonların tüketimlerini de inceleyen ileri çalışmalar yapılmalıdır. Anahtar Sözcükler: adolesan dönemi, ağırlık denetimi, enerji alımı, porsiyon büyüklüğü, sosyo-ekonomik statü,

Adolescents, tend to consume big portions as their appetites increase. Fast growth at adolescence leads to changes in eating behaviors and portion choices. The main purpose of this study is understanding the factors that influence adolescents on their portion choices and evaluating portion choices of students with various social economic statuses.This randomize cross sectional study was carried out with 510 students (257 females, 203 males) at the ages between 14 and 18. Anthropometric measurements of the students were done, and surveys about eating patterns families' social economic status, and a portion survey (in cases of hunger and fullness) were applied. Firstly, anthropometric measurements of the students were collected and portion survey (in case of hunger) was conducted, after lunch portion survey was repeated (in case of fullness). Applying process of the study endured 4 weeks and the study was applied 5 days in a week. Datas were evaluated on SPSS 18.0 packaged software.The BMI classification of students'; 33,6% of the adolescents were overweight and obese, 2,2% of them were underweight, 64,3% of them were determined as normal weight. The survey shows that the students who pay less attention to their portion sizes choose bigger portions (p<0.05). Portion sizes of the students depended on gender. The male students choose bigger portions than the female students (p<0.001). When the students portion choices were evaluated according to their schools (private or public), PWI-SC scale results and physical activity survey, there is no significant association among them. According to the students' dietary recall results, their daily energy intakes were assessed. It was observed that, daily average energy intake increases as chosen portion size increases. Daily average energy intake values for the students who choose small portion are 1360,7 kcal, whereas it is 1716.8 kcal for the students who choose a medium portion and 2189.5 kcal for the ones who choose a bigger portion. This difference was found significant (p<0.001). In addition, in case of fullness, students have chosen smaller portion sizes (p<0.001).These results show that the students' awareness of portions is inadequate. The awareness of the teenagers should be raised about the appropriate portion sizes, so that they can cope with weight management at these ages. In addition to the portion choices studies, more advanced researches regarding the consumption of portion sizes at adolescence should be conducted. Key words: portion size, energy intake, adolescent nutrition, social-economic status, weight management