Adolesan bireylerde diyet kalitesinin sağlıklı yeme indeksi ile değerlendirilmesi

Abstract

İstanbul ili Sultangazi ilçesinde yer alan 2 ortaokul ve 3 lisede gerçekleştirilen bu çalışmada adolesan bireylerin diyet kalitesinin Sağlıklı Yeme İndeksine göre (Health Eating Index-2010 / HEI-2010) değerlendirmek maçlanmıştır. Anket aracılığıyla bireylerin genel özellikleri, sağlık bilgileri, beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite durumları belirlenmiş, 24 saatlik geriye dönük besin tüketim kayıt yöntemi ile besin tüketim kayıtları alınmıştır. Toplam Sağlıklı Yeme İndeksi (SYİ) puanını saptamak için besin tüketim kayıtlarından SYİ'yi oluşturan 12 komponentin her biri kendi standardına göre hesaplanmıştır. Toplam diyet kalitesi 50 puan ve altında olanlar kötü, 51-80 puan arasında olanlar geliştirilmesi gereken diyet kalitesi kategorisinde yer almış, bireylerde 80 üzeri puanla iyi diyet kalitesine rastlanmamıştır. Katılımcılarda %77.9 oranında kötü diyet kalitesi belirlenirken; ortalama 40.6+11.5 SYİ puanı saptanmıştır. Puanlar cinsiyete göre değişiklik göstermemiş, yaşla birlikte azalmıştır. Kızlarda toplam meyve, tam meyve, toplam sebze, koyu yeşil yapraklı sebzeler ve kurubaklagiller ile rafine tahıllar komponent puanları daha yüksek bulunurken erkeklerde ise toplam protein yiyecekleri, deniz ürünleri ve bitki proteinleri, yağ asitleri ve boş enerji kaynakları komponent puanları yüksek bulunmuştur. Bireylerin genel özellikleri, sağlık bilgileri, beslenme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite durumları diyet kalitesinde belirleyici olmasa da, her iki SYİ kategorisinde adolesan beslenmesinde önemli besin ögesi alımlarının çoğu farklı bulunmuştur. Son zamanlarda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde toplum beslenmesini yayınlanan rehberlere uyum açısından değerlendirmek ve zaman içerisindeki seyrini izlemek için SYİ gibi toplam diyet kalitesini ölçen basit indekslerin geliştirildiği düşünüldüğünde, ülkemiz için de toplam diyet kalitesini saptayan basit ve özgün bir indeks beslenme politikalarının geliştirilmesinde ve etkinliğinin belirlenmesinde yol gösterici olacaktır. Anahtar Sözcükler: Adolesanlarda beslenme, besin ögeleri, beslenme alışkanlıkları, diyet kalitesi, sağlıklı yeme indeksi

This study was conducted to evaluate adolescent individuals' dietary quality based on Healthy Eating Index-2010 (HEI-2010). The research population was consisted of adolescents' aged 12 to 18 years. Participants were selected randomly from 2 middle and 3 high school. A quastionnarie was applied to obtain information about individuals' general properties, state of health, dietary habits and physical activity status. To determine food consumption and nutrient intake 24-hour dietary recall method was used. Healthy Eating Index (HEI) was consisted of 12 components. All of the components were computed via food records and through its own scoring standard. Total diet quality was classified into three categories: good diet quality (over 80 points), needs impovement (51-80 points), and poor diet quality (50 and under) but no good diet quality was found. Indıvıduals' mean HEI score was 40.6+11.5 and taking account poor diet quality, there were %77.9 participants placed in this category. While there were no differences according to gender, scores were decreased by age. Total fruit, whole fruit, total vegetables, greens and beans and refined grains component scores were significantly higher in girls. On the other hand, total protein foods, seafood and plant proteins, fatty acids and empty calories component scores were significantly higher in boys. General properties, anthropometric measurements, dietary habits and physical activity status were not determining factor among total diet quality categories. However; most of the nutrient intakes were significantly different in HEI caterogies. Until recently, some indexes have been developed as HEI to assess diets in terms of meeting national dietary recommendations both in developed and developing countries. Also these basic indexes are used to monitor changes in diets in course of time. Developing an unique and a basic dietary assessment tool for Turkey may be benefical for nutrition policies and determining their efficacy. Keywords: Adolescent nutrition, diet quality, dietary habits, healty eating index, nutrients