Reklamların farklı sosyo-ekonomik-kültürel düzeydeki adolesanların beslenmesi üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, reklamların farklı sosyo-ekonomik-kültürel düzeydeki adolesanların beslenmesi üzerine etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. 1 Şubat 2016-30 Mayıs 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilen çalışmaya, İstanbul İlinde 2 devlet lisesinde eğitim gören 14-18 yaşları arasındaki 216'sı erkek 308'i kız, toplam 524 öğrenci alınmıştır. Öğrencilerin boy uzunlukları, vücut ağırlıkları ölçülmüş, BKİ'leri hesaplanmıştır. Sosyo demografik özellikler ve reklamlara ilişkin bilgiler, önceden hazırlanan bir anket formuyla elde edilmiş, besin tüketimleri kaydedilmiş, BEBİS programı ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular Türkiye' ye özgü (TÜBER) önerilerle karşılaştırılmıştır. Veriler SPSS Statistics 22 paket programında değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılan adolesanların %20,6' sının zayıf, %59'unun normal, %13,9' unun kilolu, %6,5' inin de obez olduğu bulunmuştur. Kızlar arasında zayıflığın (%24), erkekler arasında ise şişmanlığın (%30,6) yaygın olduğu görülmüştür (p‹0,000). Adolesanların TV ve TV reklamlarını izleme oranın sırasıyla: %99,6 ve %98,1 olduğu, reklam çeşidi olarak en fazla (%52,6) yiyecek-içecek reklamlarının izlendiği, reklamlardan etkilenerek en çok satın alınan ve besinin süt ürünleri (%65) olduğu saptanmıştır. Tüm adolesanların karbonhidrat ve kalsiyumu, kızların folik asit ve demiri, erkeklerin B1 vitaminini yetersiz, bunun dışındaki enerji ve tüm besin ögelerini yeterli hatta fazla aldıkları görülmüştür. Anne eğitim düzeyi yükseldikçe bisküvi, kek tüketiminin azaldığı, baba eğitim düzeyi yükseldikçe süt ürünleri ve tahıl gevreği tüketiminin arttığı (p<0.05), ekonomik düzey yükseldikçe tahıl gevreğinin tüketilmediği bulunmuştur (p<0, 002). Anne baba eğitim düzeyi arttıkça adolesanların daha az televizyon izledikleri, reklamlardan daha az etkilendikleri, daha sağlıklı besinlere yöneldikleri, ekonomik düzey ve reklamlardan bağımsız olarak dengesiz ve sağlıksız beslendikleri saptanmıştır. Anahtar Sözcükler: adolesan dönemi, beslenme, reklamlar, televizyon, sosyo-ekonomik-kültürel statü

This research was conducted to study the effects of advertisements on adolescents' nutrition from different socioeconomic and cultural backgrounds. This randomized cross sectional work performed between 1.02.2016 and 30.05.2017 includes 524 students (308 female, 216 male) between ages of 14-18 attending two state high schools in İstanbul. The height and weights are measured and BMI's were calculated. Sociodemographic characteristics and information about advertisements are gathered by a preformed questionnaire. The food intake of students were recorded one day in weekends and one in week days and analyzed with BEBIS. the findings have been compared to the recommendations for Turkey (TUBER). The data was analyzed with SPSS statistics 22. 20,6% of the 524 participants was underweight, 59% normal, 13,9% was overweight, 6,5% was obese. Being underweight was common in girls (24%) compared to being overweight in boys (30,6%) (p<0.000). In the study group, tv and tv ad watching were common, 99,6% and 98,1% perspectively and among tv advertisements the most common ad watched was food and beverage commercials, with dairy products purchased the most (65%) . All of the adolescensts conveyed in the study had low levels of carbohydrates and calcium, females had folic acid and iron deficiencies, males had vitamin B1 deficiency; the remaining nutrient intakes were normal or high. With the increase in level of education of mothers decreased the biscuit/cake intake and education of fathers increased intake of breakfast cereals and milk (p<0.05). And as the family income increases, cereal consumation decreases (p<0.02). As the parent education level increase, adolescents are found to watch tv less, less affected by tv commercials and tend to get healthy foods but regardless of economic status and tv commercials adolescents have unbalanced and unhealthy diets.Key words: Adolescence, Nutrition, Advertisements, television, socioeconomic and cultural status.