Elektrik üretim faaliyetlerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi

Abstract

T.C. Anayasası'nda 1999 senesinde yapılan değişiklikle birlikte enerji ile alakalı kamu hizmetlerinin bir kısmının özel hukuk sözleşmeleriyle özel hukuk kişilerine devrine imkân sağlanmıştır. Bununla beraber, hem kamu hem de özel hukuk kişilerini düzenleyebilecek bakanlıklara bağlı olmayan özerk bir düzenleyici mekanizmaya ihtiyaç duyulmuştur. 2001'de Avrupa Parlamentosu'nun ilgili direktiflerine karşılık yürürlüğe giren 6428 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'na (EPDK) Elektrik Piyasası'nda özerk bir denetleyici ve düzenleyici olma yetkisi verilmiştir. 2009'da yürürlüğe giren 6446 Sayılı Kanun EPDK'nın görev ve yetkilerini detaylandırarak güncellemiştir. Elektrik üretimi, satışı, dağıtımı, ithalatı, ihracatı, iletimi, toptan satışı, perakende satışı, ve piyasa işletim faaliyeti olarak çeşitlenen piyasa faaliyetlerinin her biri farklı özellikler taşımaktadır. Bu faaliyetlerin her birinin ayrı ayrı ele alınması zorunluluk halinde gelmiştir. Bu sebeple tezin konusu elektrik üretim faaliyeti ile sınırlandırılmıştır. Ancak üretim faaliyeti, bazen toptan ve perakende satış faaliyetlerini de içerdiği için gerekli olan yerlerde üretim faaliyeti, satışla da ilişkilendirilerek ele alınmıştır. Üretim Faaliyeti olarak birinci bölümde 6446 Sayılı Kanun'un 3. maddesinde yer alan ve tanımı yapılan Lisans konusu yönetmelikler ve uygulamalar açıklanmıştır. Elektrik Üretim Faaliyeti, sadece EPDK tarafından lisanslanmış kamu ve özel sektör üretim şirketleri ile Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliği tarafından yürütülebilir. İkinci bölümde bu kuruluşların kanundan kaynaklanan, uymaları gerekli yükümlülüklere yer verilmiştir. Günümüzde çok önemli bir hal alan elektriğin yeterli, kaliteli ve sürekli bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren, mali açıdan güçlü ve istikrarlı ve bağımsız bir Enerji piyasasının oluşturulması için düzenleme ve denetim büyük önem taşımaktadır. Tezin üçüncü bölümünde kanun ve yönetmelikler ile düzenlenmiş denetim ve yaptırımlar ele alınmıştır. Elektrik üretimi faaliyetinin kamu hizmeti niteliği taşıması sebebiyle, idare hizmete müdahale etmekte ve regüle etmektedir. Ancak, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun piyasadaki rolü ve düzenlemeleri, faaliyet gösteren şirketlere ağır bürokratik engeller de çıkarabilmektedir. Kamu hizmeti niteliğindeki faaliyetin düzenli ve sürekli yürütülmesi esas olduğuna göre, şirketleri cezalandırmaktan ziyade faaliyetlerini kesintisiz sürdürmelerine imkân tanıyacak yaptırımlara yer verilmesi daha uygundur. Cezalarda alt ve üst sınırlar belirlenmeli, hizmetin yürütülmesi bakımından zorunlu olmadıkça, şirketlerin ağır mali yük altına sokulması önlenmelidir. Tezin son bölümünde bu konuda bazı örnekler verilip, düzenleyicinin uygulayacağı yaptırımlar hakkında ve sınırlamalar konusunda çeşitli öneriler sunulmaktadır.Anahtar Kelimeler: elektrik lisansı, elektrik piyasası, elektrik üretimi, kamu hizmeti, regülasyon

A series of amendments to the Constitution in 1999 has provided the opportunity to transfer various segments of public service applications regarding energy to privately owned entities. This has led to the requirement of an energy regulator with equal distance to both the public and private entities without organic ties to any of the ministries. The Electricity Market law numbered 6428, which was put into effect as per the directives of the European Council, clearly appoints Energy Market Regulatory Authority (EMRA) to be the regulator of Electricity Markets in Turkey. The law numbered 6446 that came into effect in 2009 has updated and detailed EMRA's obligations and authority. Many types of participants are involved with different forms of activities the electricity markets. Mainly, electricity production, wholesales and retail sales, import, export as well as the market platform provider. This is why it is important to individually observe every activity. This report goes to note and particularize the regulatory aspects of electricity production. However, since electricity production entails electricity sales in both wholesale and retail, these parts have also been studied where necessary. The first part of this study focuses on and explains the applications and regulations according to the third section of Law numbered 6446. Electricity Production activities can be carried out only by EMRA approved and licensed public entities, private companies and companies established by Organized Industrial Zones. The second part focuses on the requirements expected from these entities according to license regulations. The supply of electricity has been of the utmost importance in terms of security, quality and sustainability. This is why all entities attached to its production; sales and distribution must abide by strict rules as well as be subject to regulations and subsequent inspections. The third of part of this study focuses on the supervision and oversight procedures such as inspections and penalties. EMRA's role in the Electricity Market on the supervision of electricity production entities can also be seen as restraining to the sector in general. The final part of this thesis studies ways in which EMRA can inspect and supervise electricity producing entities without endangering the security of electricity supply. These ways include imposing penalty limits for EMRA and ensuring other ways to keep the power producer running while still under supervision. Key Words: public service, electricity license, electricity markets, electricity production, energy regulator