Yumuşak güç bağlamında Türkiye`de yükseköğretimin uluslararasılaşması

Abstract

Bu tez çalışması ulusal yükseköğretim sistemleri, kalite güvencesi ve yumuşak güç kavramlarının etkileşimleri ile ilgilidir; söz konusu üç temel kavram uluslararası ilişkiler disiplini çerçevesinde beraberce ele alınmıştır. Dolayısıyla üç farklı literatürde tartışılan konular bu tez çalışmasında ortak bir platformda birleştirilmiştir. Pek çok farklı akademisyen ve kurum tarafından hazırlanan ikincil veriler taranmış ve saha araştırmamızda elde ettiğimiz birincil verilerle harmanlanmıştır. 2000'li yıllardan itibaren küresel siyasi sistemde doğrudan sert güç kullanmak yerine vekalet savaşları ile beraber yumuşak güç araçlarının yaygın kullanımına şahitlik ediyoruz. Bu tez çalışmasının merkezinde yükseköğretim sistemlerinde giderek yaygınlaşan uluslararasılaşma eğilimleri bulunmaktadır. Bu temel eğilim (ve kavram) ile birlikte diğer iki önemli kavramın etkileşimi de göz önünde bulundurulmaktadır: bunlardan birincisi yumuşak güç araçlarından bir tanesi olan öğrenci değişim ve burs programlarıdır; ve diğeri de yükseköğretim sistemlerinde kalite güvencesidir. Yükseköğretimin yumuşak güç bağlamında uzun vadeli etkilerinin fark edilmesi ile bu konudaki çalışmalara ağırlık verilmiştir. Özellikle uluslararasılaşma konusunda kurumlar yeni atılımlar yapmakta, uzun vadeli politikalar oluşturmakta ve bu konuda pek çok rapor ve planlar yayınlanmaktadır. Bu araştırmada, küreselleşme eğilimleri ışığında Türkiye'nin yükseköğretim kurumlarının uluslararasılaşma kavramını hangi şekilde algılayıp ne tür politikalarla işlevsel hale getirdikleri incelenmiştir. Türkiye'nin önde gelen üniversiteleri, sınırlı kamu kaynakları, küresel rekabet ve artan beklentiler karşısında yenilikçi çözüm arayışına girmiştir. Bu bağlamda, Türkiye'nin Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), üç temel stratejik hedeften biri olarak ilan edilen uluslararasılaşma başlığını tüm ulusal üniversiteler için ortak hedef olarak koymuştur. Bu tez çalışmasında Türkiye'nin önde gelen üniversitelerinin bu hedefi nasıl algılayıp hangi alt başlıklarda işlevsel hale getirdikleri mercek altına alınmıştır. Diğer yandan da üniversitelerin söz konusu ana hedefe odaklanırken Türkiye'nin yumuşak güç projeksiyonu ve yükseköğretimde kalite güvence çalışmaları ile ne şekilde ilişkilendirme yaptıkları da araştırma sorusu olarak ele alınmıştır. TÜBİTAK'ın 2012-2018 yılları arasında yayınladığı Girişimcilik ve Yenilikçilik Endeksinde yer alan 12 üniversitenin orta ve üst düzey yöneticileri ile mülakatlar yapılarak birincil veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler ilave ikincil verilerle birleştirilerek karşılaştırmalı bir genel durum analizi yapılmıştır.

This thesis deals with the interactions of national higher education systems, quality assurance and soft power; These three basic concepts are discussed together in the framework of the discipline of international relations. Therefore, the topics discussed in three different literature are combined in a common platform in this thesis. Secondary data prepared by many different academics and institutions were scanned and blended with the primary data obtained in our field research. From the 2000s onwards, we have witnessed the widespread usage of soft power tools; besides, we have witnessed more proxy wars instead of using hard power directly in the global political system. At the center of this master thesis one might see the increasing tendency of internationalization in higher education systems. In addition to this fundamental trend (and concept), the interaction of two other important concepts is also considered: the first is student exchange and scholarship programs, one of the soft power tools; and the other is quality assurance in higher education systems. With the recognition of the long-term effects of higher education in the context of soft power, studies on this issue have been emphasized. Especially in the field of internationalization, institutions are taking new steps, formulating long-term policies and many reports and plans are published. In this research, in light of globalization trends behaviors of higher education institutions have been examined: the way in which they understood the concept of internationalization and the way they take operational decisions to reach this prime target. Leading universities in Turkey, in the face of global competition, limited public resources, and rising expectations, have entered into quest for innovative solutions. In this context, Turkey's Council of Higher Education (YÖK), has declared that the internationalization (one of the three main strategic objectives) should become as a common target for all national universities. This thesis sheds light on executive behaviors of Turkey's leading universities: how do they perceive this goal and how they make operational decisions on sub-targets to reach the broader goal of internationalization? On the other hand there are also related sub-research questions on the interaction between internationalization target and two other processes: Turkey's soft power projection and quality assurance in higher education institutions. Primary data has been collected by interviews with top and mid-level university executives. The data obtained were combined with additional secondary data and a comparative general context analysis was performed. 12 leading universities are selected based on the ranking system conducted by Turkey's Scientific and Technological Research Council (TÜBİTAK).