Sosyo-ekonomik faktörlerin yükseköğretim talebi üzerine etkileri: Gaziantep örneği

Abstract

ÖZ Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. İnsanı istendik davranışlarla donatmak, bir bakıma eğitmek, nesiller boyu eğitimin en önemli amacı olmuştur. Günümüzde bu olgu, her geçen gün karmaşık duruma gelmekte ve etkisi daha da yoğun bir biçimde hissedilmektedir. Devleti yönetecek, üretim araçlarını planlayacak, kuracak, işletecek, ürünleri dağıtacak, tüketecek, doğayı işleyecek, ürün alacak, okul, yol, baraj yapacak, ya da tüm bunları ortadan kaldıracak, nesne ve olgularla ilgili sorun çıkaracak, ya da ortaya çıkan sorunları çözecek olan insandır. Tüm bunlar ise ancak eğitimle gerçekleşebilir.Kaynaklara göre bireylerin yükseköğretim talebini, doğrudan ve dolaylı maliyetler, ailenin geliri, yükseköğretimin sağladığı ilave beşeri sermayenin yarattığı net-ömür boyu kazançlar, getiri oranları, işsizlik oranları ve cinsiyet faktörleri belirlemektedir. Diğer bir deyişle, vazgeçilen kazançların (fırsat maliyet), öğrenim ücretlerinin, eğitim araç–gereçlerinin ve kitap, dergi vb. harcamaların büyüklüğü talep kararını etkileyen faktörlerdir. Eğitim için başkaca finansman kaynaklarının elde edilebilirliği ve ilgili yaş grubunun büyüklüğü de eğitime olan talebi etkilemektedir. Daha da önemlisi, sosyo-ekonomik faktörler olarak bilinen öğrenci ailesinin geliri ve eğitim durumu, eğitim seviyelerinin farklılığından kaynaklanan kazanç farklılıkları ve işsizlik oranı yükseköğretim talebini arttırmaktadır. Teknolojideki hızlı gelişmelerin, yükseköğretim görmüş olmayı ve yetişkinlerin sürekli eğitimini neredeyse zorunlu hale getirmesi, tüm ülkelerde yükseköğretime olan talebi önemli ölçüde arttırmıştır. Özellikle az gelişmiş ülkelerin, eğitimi, yetişmiş insan gücünü arttırmanın bir aracı olarak algılaması, sosyal ve ekonomik açıdan kalkınma arzusu duymaya başlamaları bireylerin eğitimden elde etmek istedikleri faydalarla birleşince yükseköğretime olan talebi arttırmıştır.Bu çalışmada Gaziantep örneği çerçevesinde öğrenci ailesinin sosyo-ekonomik durumunu inceleyerek bireysel yükseköğretim talebi incelenmiştir. Bu araştırmada sosyo-ekonomik faktörlerin yükseköğretime talebin analizini yapabilmek için gerek yükseköğretime hazırlanan gerekse yükseköğretime kayıtlı öğrencilerin anne-babalarının eğitim seviyeleri ve gelir düzeyleri ayrı ayrı incelenmiştir. Soyo-ekonomik faktörlerin yükseköğretimin talebe etkileri de incelenmiştir. Araştırmanın evreni 2012-2013 Gaziantep İli'ndeki 12.sınıf öğrencileri ile bir ortaöğretim kurumundan mezun olmuş ve Hasan Kalyoncu Üniversitesi'nde farklı programlarda yükseköğretime kayıtlı 1. Sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Örneklemde 12.sınıf 156 öğrenci ve Hasan Kalyoncu Üniversitesinde okuyan 195 öğrenci, toplam 351anket formuna cevap vermiş ve bu veriler SPSS programı aracılığıyla analiz edilerek değerlendirilmiştir.

ABSTRACTEducation is the time period in which one makes an intentional change in his behaviours through his life. It has been the most significant target of education to equip one in terminal behaviours or to educate in some ways for ages. Today, this fact is getting more complicated day by day and its influence is felt more intensively.That is human who will govern the country; plan the production tools; run them, process them; deliver the products, consume them; process the nature, profit that; build schools, dams or annihilate them all; create problems about objects and facts; and or, solve those problems. All those could come true by education.In accordance with the researches, direct and indirect costs, income of the family, addition that higher education provides, clear long-life incomes that manpower creates, income rates, unemployment rates and gender factors specifies the university education demands. In other words, the size of expenses such as waived gains (chance & cost), education fees, education tools like books and magazines are the factors that affect students' decisions.The attainability of other financial resources for education and the age of the related people also affect the intensions for education. In addition, the income of the student's parents and education level, income differences because of the difference of the education levels and the rate of the unemployment that are also known as socio-economic factors raises the intend for the higher education. The fast developing of the technology, having higher education of the adults and their strong advise has also considerably raised the intend for the higher education. Education level, the apprehension of rising manpower, intend of developing socially and economically in especially underdeveloped countries has risen the higher education intension when it has joined with the profits of education that they aim.In this study, individual higher education intension has been analysed by researching the socio-economic situation of student's family as part of Gaziantep intense. In this research, to analyse the higher education intension in terms of socio-economic factors, the education levels and income levels of the parents of students, who are either in higher education preparation term or registered at university, have been examined separately. The effects of socio-economic factors on higher education intension have also been studied on.The nature of the research is formed of 2012 – 2013 education's year 12th graders and the 1st grade students that finished high school and registered at different departments of Hasan Kalyoncu University in Gaziantep City. In the sample, 156 12th grade students and 195 students who study in Hasan Kalyoncu University, have conducted totally 351 polls and this data has been evaluated by analysing through SPSS programme.