İlkokul ve ortaokullarda örgüt ikliminin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Diyarbakır ili örneği)

Abstract

ÖZETEğitim öğretim sürecine katılan bireylerin ilgilerinin, ihtiyaçlarının ve beklentilerinin birbirinden farklı olması eğitim örgütlerinin örgüt iklimini oluşturan en önemli özelliklerinden birisidir. Eğitim örgütleri, bireyler arasında informal ilişkilerin formal ilişkilerden daha fazla olduğu örgütlerdir. Bu yanı ile örgüt ikliminden diğer örgütlere göre daha fazla etkilenmektedir. Örgüt iklimi, toplumdaki bireylerin belirgin beklenti ve davranışlara gösterdikleri yapılar üzerine kurulu bir kavram olup örgütün belli bir zamandaki havasını yansıtır. Okullar sahip oldukları iklim özellikleri ile çalışan bireyleri farklı biçimlerde etkilemekle birlikte bunun uzantısı olarak da gerçekleştirilmeye çalışılan amaçlar bu etkilere göre şekillenmektedir. Amaçlar arasında belirgin fark olmamasına rağmen her okulun çıktısı bu etkilere göre değişmektedir. Okullarımızda oluşturulan bu iklimlerin belirlenmesinin amaçlardaki bu farklılıklara olumlu yönde katkı sağlayacağı söylenebilir.Bu çalışmanın amacı, Diyarbakır ili dört merkez ilçede görev yapan ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgüt iklimini algılama düzeylerini cinsiyet, kıdem, branş, yaş, sosyo-ekonomik yapı ile yöneticilerin öğretmenleri öğretimsel düzeyde geliştirme ve kişisel gelişimi teşvik düzeyi değişkenleri açısından incelemektir. Araştırmanın evrenini 2012-2013 öğretim yılında Diyarbakır ili dört merkez ilçede ilkokul ve ortaokulda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise 630 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma için gerekli olan veriler anket kullanılarak elde edilmiştir. Güvenirlilik ve geçerlilik çalışmaları yapılan anket altı boyuttan oluşmaktadır. Bu boyutlar; ilgi, sınırlandırıcılık, profesyonellik, içtenlik ve samimiyet, yönlendiricilik, destekleyiciliktir. Veriler, bilgisayar ortamında ve SPSS istatistik programı kullanılarak çözümlenmiştir. Kullanılan veriler için anlamlılık düzeyi de 0.05 olarak alınmıştır. Öğretmenlere ait kişisel bilgiler tablolaştırılıp ve yorumlanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde; frekans ve yüzdelik dağılımı, puan ortalamaları ve standart sapma, ortalamalar arası farkın anlamlılığını test etmek için t testi, ikiden fazla bağımsız değişkenlere ise varyans analizi kullanılmıştır. Anketlerden elde edilen verilerin analizi sonucunda; boyutlar cinsiyet ve kıdem değişkeninde ele alındığında ilgi boyutunda anlamlı bir farklılık çıkmıştır. Branş değişkenine göre incelendiğinde ise hiçbir boyutta anlamlı bir fark çıkmadığı görülmüştür. Sosyo-ekonomik yapıya göre ise sınırlandırıcılık boyutu dışında diğer boyutların hepsinde anlamlı fark çıkmıştır. Yaş değişkenine göre incelendiğinde ise hiçbir boyutta anlamlı fark çıkmadığı görülmüştür. Yönetici öğretimsel gelişimi teşvik ve yönetici kişisel gelişimi teşvik boyutuna göre ise tüm boyutlarda anlamlı farklılık çıktığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Örgüt İklimi, Okul İklimi, Öğretmen, Okul Müdürü, Okul Kültürü

ABSTRACTInterests of individuals involved in the education process, have different needs and expectations of educational organizations is one of the most important features that make up the climate of the organization. Educational organizations have more informal relationships between individuals than formal affairs organizations. From this aspect, it is influenced more by the organizational climate than other organizations. Organizational climate, he marked expectations and behavior of individuals in the society in which construction is based on a concept that reflects the ambiance of the organization at a particular time. Along with the Schools affects individuals in different ways by which climate features, the aims sought to be realized, also shaped by the effects of it.Although there is not a significant difference between goals each output of school is changed by these effects. It can be said that determining the created climate in this school to contribute the aim differences in a positive way. The aim of this study, conducted in the four central district of Diyarbakır, to examine levels of perception of organizational climate and its gender, seniority, major, age, socio-economic structure and between variables level of encouraging the development of teachers as educational level and encouraging self-improvement factors of teachers working in primary and secondary school. This study population is composed of teachers who are teaching in primary and secondary school located in four central districts of Diyarbakır in the academic year of 2012-2013. The samples of this study are made up of 630 teachers. The survey model was used in the study. The data were obtained using a questionnaire research. As a result of the reliability and validity of the final questionnaire was created. The survey conducted studies consists of six dimensions of reliability and validity. These dimensions are interest, limiting, professionalism, sincerity and truthfulness, directivity and promote. Data were analyzed using SPSS statistical program and the computer environment. The data used for the level of significance was set at 0.05. Personal information of teachers is tabulated and interpreted. Analysis of the data, distribution of the frequency and percentage, point average and standard deviation, t-test to examine the significance of the difference between averages and more than two independent variables are used in the analysis of varianceAs a result of the analysis of data from surveys; when dimensions of gender and seniority was taken in the variable of both of them, the size of interest comes out of a significant difference. No significant difference in the size of the variable branch were analyzed. According to the socio-economic structure, except the aspect of limiting, all other dimensions have no significant difference. When it is analyzed according to the age variable, no significant difference was observed in any sizes. Significantly different results were obtained in terms of encouraging the instructional development of the managers and encouraging the personal development dimensions.Key Words: Organizational Climate, School Climate, Teacher, School Principal, School Culture