Mekkî surelerde sosyal baskı

Abstract

Yüce Allah tarafından insanlara yol göstermesi için gönderilen Kur'an-ı Kerim'in büyük bölümü Müslümanların baskı altında yaşadığı Mekke döneminde nazil olmuştur. Yaklaşık 13 yıl süren bu baskı döneminde nazil olan sure ve ayetler Medine döneminde inen sure ve ayetlerden şekil ve muhteva açısından önemli farklılıklar göstermektedir. Mekke döneminde inanç ve ahlak üzerine vurgu yapan kısa ve öz ayetler; Medeni dönemde ise ibadet, muamelat ve hukuk kurallarını içeren ayetler daha baskındır. Mekkî surelerde sıklıkla, geçmiş peygamberlerin bozuk inançlı ve adaletsiz toplumlarıyla olan mücadelelerinden bahsedilmekte, böylece Mekke'de benzer baskılar gören Müslümanlara bir taraftan bu baskılarla nasıl mücadele etmeleri gerektiği öğretilirken, diğer taraftan uzun vadede kazananların onlar olacağı haber verilerek iman edenlere moral verilmektedir. Mekkî surelerdeki ayetler sosyal baskının incelenmesi açısından zengin materyal barındırmaktadır. Kur'an-ı Kerim'de sosyal baskı ile alakalı birçok kavram geçmekte, toplum tarafından peygamberlere ve onlara iman edenlere yapılan baskılar ortak noktalara vurgu yapılarak anlatılmaktadır. İnkâr edenlerin sözlerini nakleden Kur'an-ı Kerim ayetlerinden, peygamberlere iman etmelerine engel olan psikolojik, sosyolojik ve ekonomik saikleri tespit etmek mümkündür. `Mele`, `mütref`, `müstekbir` ve `mustaz'af` kavramları, sosyal baskı söz konusu olduğunda Kur'an-ı Kerim'de geçen en önemli kavramlardandır. `Mele`nin toplumdaki siyasi egemenleri; `mütref`in ekonomik egemenleri ifade ettiğini söylemek mümkündür. `Müstekbir` bu iki toplumsal sınıfı da içine alan çatı kavramdır. Mustaz'aflar ise bu seçkin sınıfların haricindeki yönetilen kesimleri ifade etmektedir. Tarih boyunca iman edenler genellikle mustaz'aflar içinden çıkmakla beraber, mustaz'afların büyük çoğunluğu çeşitli sebeplerle toplumsal egemenlerin yanında yer almış ve onlar tarafından kanalize edilen baskılara aracı olmuşlardır. Bu tez, Mekkî surelerde sosyal baskı ile ilgili geçen kavramları tespit edip tanımlamaya; sosyal baskının sebeplerini ve çeşitlerini deskriptif bir yöntemle açıklamaya; inançlarından dolayı baskı gören insanlara Kur'an-ı Kerim'de tavsiye edilen tutum ve davranışları ortaya çıkarmaya yönelik bir çalışmadır

The Quran which was sent to lead humans on the right path was mostly sent when muslims were living in Makka under great social and economical pressure. Hence there is a different between the verses that were sent during the Makka era and Madina era. In the Makka era verses are short and about faith and morality. In the era of Madina the verses are mostly about praying, Islamic law and etc. The lifes of the previous prophets and their non-believers society and the struggle between them often recited in Makki verses. In that way muslims living in Makka learn how to struggle against the infields and also couraged by the verses with the information of victory.There are many materials in the verses of Makka era about social pressure. It is possible to trace sociological psyhcological and economical pressure through the terms that are used in the verses.`Mele`, `mütref`, `müstekbir` and `mustazaf` are the most common terms used in Quran on the topic of social pressure. It is possible to say mele refers to the high society, mütref referst to group of people who has ecnomical power. This thesis aims to investigate and examine these kind of terms which are mentioned in the Makki verses.