Ekonomik entegrasyonların üye ülkelerin ihracatları üzerindeki etkisinin yakınsama modeli ile ölçülmesi

Abstract

Uluslararası ticaret ağlarının genişlemesi ve ulus devletlerin özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra iş birliği içerisinde olmaları her geçen yıl dünyanın toplam ticaret hacmini artırmıştır. Öncelikle küresel ölçekte (Birleşmiş Milletler, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması, Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu) iş birlikleri arayışında olan devletler, ilerleyen yıllarda ekonomik iş birliklerinin etkinliğini sağlamak adına ekonomik entegrasyon modellerine üye olmaya başladılar. Ülkeler yapmış oldukları anlaşmalar neticesinde ticaret hacimlerini artırarak ekonomilerinin gelişmesini hedeflemişlerdir. Bu bağlamda ülkeler farklı ekonomik entegrasyon modelleri oluşturarak kazançlarını yükseltme arayışında olmuşlardır. Bu çalışmada farklı ekonomik entegrasyonların ülkelerin ihracatları üzerindeki etkisi yakınsama modeli çerçevesinde ele alınmakta ve ekonomik entegrasyonların etkinliği böylece sınanmaktadır. Ekonomik entegrasyonlar günümüzde farklı safhalarda gerçekleşmekte olsa da temel olarak ülkeler arasında `kazan-kazan` stratejisine yönelik olarak atılmış adımlar olarak görülebilir. Teorik olarak tarafların karşılıklı çıkarlarına hizmet ettiği düşünülen ekonomik entegrasyonların üye ülkelerin dış ticaretlerini özellikle ihracatlarını artırmasına katkı sağlaması beklemektedir. Yakınsama modellerinde ekonomik olarak daha küçük olan ülkelerin diğer güçlü ekonomilere daha hızlı şekilde yaklaşması beklenmektedir. Bu nedenden ötürü yazında genellikle kiş başına düşen gelir üzerinden yapılan yakınsama çalışmaları bu çalışmada ülkelerin ihracatlarını dikkate alarak gerçekleştirilmektedir. Buna ek olarak entegrasyon saflarının farklı olduğu ülke gruplarının çalışmaya dahil edilmesi ise yakınsamanın entegrasyon safhalarına bağlı olup olmamasının ortaya koyulmasına yönelik olarak değerlendirilebilir.Bu çalışmada farklı entegrasyonlardaki (Avrupa Birliği – 28 [AB], Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması [NAFTA], ASEAN Serbest Ticaret Bölgesi [AFTA], Güney Amerika Ortak Pazarı [MERCOSUR], Güney Afrika Gümrük Birliği [SACU]) ihracat yakınsamaları ele alınmaktadır. Farklı entegrasyon safhalarının yanı sıra farklı coğrafyaların çalışmada tercih edilmiş olması çalışmada mantıklı bir sınıflandırma yapıldığını ortaya koymaktadır. Çalışmanın bulguları dahilinde entegrasyonlardaki gelir ve teknoloji seviyesi yüksek olan ülkelerin ihracat yakınsaması açısından diğer üye ülkelerden ayrıştıkları görülmektedir. Bu sonuçlar dikkate alındığında ABD'nin Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması'nı güncelleme çabası ve İngiltere'nin yaşamakta BREXIT sürecinin ihracat yakınsaması açısından tutarlı olduğu söylenebilmektedir. Ayrıca gelecek dönemde ekonomik entegrasyonların giderek ikili ilişkiler bağlamında ele alınacağı ve ülkelerin kendi çıkarlarını en üst seviyeye çıkarmak için anlaşmalar yapacağı da olasılıklar dahilindedir. Böylece yeni nesil serbest ticaret anlaşmalarının (STA) gelecek dönemlerde daha fazla önem kazanacağı düşünülebilir.

As of the end of Second World War and improvement of international trade networks the total international trade volume increases year by year. Initially, states had looked for cooperation globally (United Nations, General Agreement on Tariffs and Trade, World Bank, International Monetary Fund), for next years countries started to be a member of an economic integration model to rise the efficiency of the market. The main target of countries that signed economic cooperation agreements is increasing their total trade volumes. Thus, countries prefer to sign different types of economic integration agreements which one is more beneficial for their national interest. This study analyses the impact of different types of economic integration models on the export convergence and consequently demonstrates the efficiency of integrations. Although, economic integration models have different stages, in essence it is based on the `win-win` strategy. It is expected that economic integration increases export and serves mutual interests of member countries. According to convergency theory, small economies close the gap fast with bigger economies. In general convergency of countries are calculated by income level of countries. On the other hand, this study examines export convergency of economic integration member countries. In addition to this, the analysis of different economic integration models is evaluated as whether the convergency depends on economic integration stages.This thesis takes different types of economic integrations (European Union-28 [EU], North American Free Trade Agreement [NAFTA], ASEAN Free Trade Area [AFTA], Southern Common Market [MERCOSUR], South Africa Custom Union [SACU]) in terms of export convergence and find that high income and advanced technology lead to divergence. The preference of different stages and geographies of economic integrations is seen as reasonable to reach valid results. The results of the study demonstrate that high income and technology countries diverge from the other member countries of economic integration. Therefore, the struggle of USA for updating North American Free Trade Agreement (as signed USMCA) and BREXIT process may be evaluated as consistent actions according to the results of the study. In addition to this, the results imply that countries start to sign more bilateral trade agreements that maximize the interest of countries. Thus, new generation free trade agreements (FTA) will be more preferential between countries.