Amerika Birleşik Devletleri`nin Kafkasya ve Orta Asya`daki enerji politikaları

Abstract

Şüphesiz uluslararası sistem içinde dış politikada beliren rekabet tarihsel bir olgudur. Devletler tarihin hemen her döneminde ekonomik, siyasal ve kültürel alanda güç mücadelesine girmişlerdir. Nitekim tarihin her döneminde olduğu gibi 20. yüzyılda da, özellikle 1990'lı yıllardan sonra Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanmaları ve enerji kaynaklarının zenginliği nedeni ile bu bölgelerde önemli güç mücadeleleri yaşanmaya başlanmıştır. Dünya enerji talebinin artması, Orta Asya ve Kafkas petrol ve doğalgaz rezervlerinin uluslararası piyasalara taşınmasını zorunlu kılmıştır. Bundan dolayı, bölge enerji kaynaklarının hangi boru hatlarıyla dünya piyasalarına açılacakları konusu yanında, boru hattı güzergâhlarının kimin kontrolünde olacağı da önemli bir sorun olmuştur. Bu nedenle bölge devletleri ve uluslararası güçler arasında stratejik çıkar çatışmaları ve işbirlikleri yaşanmaktadır.ABD bölgede izlediği enerji politikasında yalnızca enerji kaynaklarını himayesi altına almak amacının dışında, bu mevcut enerji kaynaklarını Rusya, İran, Çin ve diğer karşı odaklara karşı koruma refleksi de göstererek hareket etmek durumundadır. Çalışma dahilinde ABD'nin bölgedeki enerji politikaları bu odaklar ekseninde değerlendirilmiştir.Tezin birinci bölümünde, Kafkasya ve Orta Asya bölgelerinin jeopolitik önemi ve dünya siyasetindeki yeri incelenmiş; ikinci bölümde Kafkasya ve Orta Asya'daki enerji kaynaklarının içeriği değerlendirilmiştir. Bölgenin enerji rezervleri ve bu rezervlerin nasıl kullanıldığı yine bu bölümün konuları arasındadır. Üçüncü bölümde ise ABD'nin Kafkasya ve Orta Asya'ya yönelik stratejik, politik ve askeri politikaları değerlendirilmiş ve özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde değişen ABD politikaları incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise, Kafkasya ve Orta Asya'ya yönelik enerji politikaları ve ABD'nin bu politikalar içindeki yeri ve stratejisi üzerinde durulmuştur.

In the international system there?s no doubt that challenge of foreign policy is a historical issue. States had always been in a struggle about economical, political and cultural domains almost in every period of history. In the 20th century likewise in any period of time, especially after 1990?s, following the freedom of Caucasus and Central Asia Goverments and enhanced importance of energy resources, these regions embraced influential power endeavors. After the world energy demand soared, transfer of Central Asia and Caucasus oil and natural gas resources to international markets became an indispensable necessity. That?s why not only the routes of the new pipelines issue that will let out energy resources to world consumption, but also the predomination of these pipelines took a prominent place. Because of that conflicts of vantage and collaborations between Region States and international powers.In that region USA essays to prevail energy resources according to its energy policy and moreover impels in a direction to fond off Russia, Iran Chine and other opponents. In this study, energy policy of USA in that region is contemplated around those aimed objectives.In this section of thesis, geopolitical importance and the position in the international policy of the Caucasus and Central Asia has been analyzed, while in the second section components of energy resources of Caucasus and Central Asia has been evaluated. Also energy resources and the consumption of those reserves are explamed in that section. In the third section, USA?s military, strategic and political policies about Caucas and Central Asia have been evaluated and especially the policies of USA which were changed afterward of Cold War were analyzed. Forth and last section, the world?s policies about Caucas and Central Asia?s energy sources and the place of USA and its strategy in these policies were underlined.