Şanghay İşbirliği Örgütü, geleceği ve Türkiye

Abstract

Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan tarafından 2001 yılında kurulan bir bölgesel işbirliği örgütüdür. Örgüt, 1996 yılında Özbekistan hariç diğer üyelerin aralarındaki sınır sorunlarını çözüme bağlamak amacıyla ?Şanghay Beşlisi? olarak ortaya çıkmış, 2001 yılında Özbekistan?ın da örgüte dahil olmasıyla ?Şanghay İşbirliği Örgütü? adını almıştır. ŞİÖ ile birlikte ?Şanghay Beşlisi? bir çok alanda etkili olmayı amaçlayan bir bölgesel işbirliği örgütüne dönüşmüştür. Örgüt özellikle güvenlik alanında işbirliğini öne çıkararak amacının bölgede terörizm, ayrılıkçılık ve aşırılığı yok etmek olduğuna vurgu yapmaktadır. Ancak, 11 Eylül saldırılarından sonra ABD?nin Afganistan?a müdahalesi ile Orta Asya?da yeni bir dönem başlamış ve ŞİÖ bu gelişmeden olumsuz olarak etkilenmiştir. ŞİÖ?nün devamı açısından Rusya ve Çin arasındaki ilişkiler hayati öneme sahiptir. Rusya ve Çin arasındaki ortak çıkarlara dayalı işbirliği devam ettiği sürece ŞİÖ de varlığını devam ettirecektir.Türkiye, kuruluş yıllarında pek de fazla ilgi göstermediği ŞİÖ? ne AB ile ilişkilerinin duraksamaya başladığı yıllarda ilgi göstermeye başlamıştır. 2011 yılında örgüte diyalog ortağı statüsü için başvuruda bulunmuş ve 2012 yılında da diyalog ortağı ilan edilmiştir.Öte yandan ŞİÖ, NATO?ya karşılık olarak bir yapılanma öngörmediğine dair açıklamalar yapmaktadır. Fakat konunun çeşitli uzmanlarına göre orta ve uzun vadede örgütün Atlantik politikaları karşısında yükselmesi beklenmektedir. Bu bağlamda, Türkiye'nin olağanüstü uluslararası ya da yapısal bir değişiklikle karşı karşıya kalmadığı sürece, üyesi olduğu ittifakın politikalarını takip edeceği öngörülmektedir. Ayrıca Türkiye'nin örgüte olası üyeliğinde, uluslararası sistemdeki birden fazla güç dengesinde oynama olacağından dolayı, söz konusu üyeliğin şu anki mevcut konjonktürde olasılığı düşük görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Şanghay İşbirliği Örgütü, bölgeselleşme, ABD, Rusya, Çin, Orta Asya Ülkeleri, Türkiye, Rusya ve Çin ilişkileri

ABSTRACTThe Shanghai Cooperation Organization is a regional cooperation organization that set up by China, Russia, Kazakhstan, Kirghizstan, Tajikistan and Uzbekistan in 2011. Except for Uzbekistan, the other countries had been members of the Shanghai Five, founded in 1996, to solve the border issues. After the participation of Uzbekistan in 2001, the members renamed the organization to its current name. After this transformation, the organization has become a multi-role organization aimed to be effective in many areas. The organization underlines the cooperation especially in security area, to dissolve the terrorism, separatism and extremism. On the other hand, after September 11th attacks it has started a new age by the USA operation to Afghanistan and this negatory period effect the organization negatively. In terms of the organizations continued the relationship between Russia and China is vital. The existence of organization will continue as long as continuous cooperation based on common interest between Russia and China. Turkey did not show so much interest at the beginning of the organization set up period, but it has started again at the pause period with the European Union relations. Turkey applied to get a dialogue partnership status in 2011, and it is announced that Turkey is accepted as a partner in 2012. This organization is announcing that they have not a structure against to NATO. But for some specialists, for mid and long term the organization will raise by its Atlantic politics. It is expected that Turkey will continue supporting the alliance organization as a member of it as long as Turkey does not face with an extraordinary international or structural alteration. But it seems so difficult Turkey become a member of this organization because if it happen there will be a huge supersession at the balance of power. Key Words: Shanghai Cooperation Organization, regionalization, USA, Russia, China, Middle East Countries, Turkey, Relations between Russia and China.