ABD`nin İkinci Dünya Savaşı sonrası uyguladığı dış politikası`nın Türkiye`ye etkileri (1945-1952)

Abstract

Bu çalışmada bugünün Türkiye'sini anlamamız açısından Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye Cumhuriyeti ilişkilerinin hızlanmaya başladığı 1945-1952 döneminin önemi vurgulanmış ve II. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan yenidünya düzeni içerisinde oluşturulan Türk iç ve dış siyasetinin ABD politikalarından ne kadar etkilendiği incelenmiştir.Çalışmanın birinci bölümünde; II. Dünya Savaşı ve Savaş sonrası ortaya çıkarılan Sovyet Tehdidi, Türkiye ile ABD'nin bu tehdidi algılama şekilleri ile Türk Amerikan yakınlaşmasına değinilmiştir. İkinci bölümde Truman Doktrinin neden ve nasıl yayınlandığı, Marshall Yardımları ile Türkiye'ye ne gibi yardımlar yapıldığı ve Truman doktrine karşı Sovyetlerin verdiği tepkiye yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise iç politikadaki çok partili hayata geçiş süreci, Türkiye'deki toplumsal değişimlere ve dış politikadaki değişimlerle NATO üyeliğine uzanan süreçte ABD'nin uyguladığı politikaların nasıl etkilediği incelenmiştir.1945-1950 döneminde CHP tarafından başlatılan ABD eksenli politikalar Truman Doktrini'nin ilan edilmesiyle doruk noktasına ulaşmıştır. Doktrinde öngörülen askeri yardımlar ve doktrinin sonucu olarak nitelendirilebilecek Marshall Planı ile başlayan ekonomik yardımların sürdürülmesi için gösterilen çabalar bir süre sonra, yöneticilerin kişisel ve sınıfsal tercihlerinin de etkisiyle aşırıya kaçmıştır. Türk- Amerikan ilişkileri, Türkiye'nin NATO'ya girişiyle ittifak niteliği kazanan yeni bir döneme girmiştir. Truman Doktrini ile başlayan süreçte; sonuçları günümüze kadar uzanan politik, askeri, ekonomik ve kültürel ABD etkisi Türk siyasal hayatına yerleşmiştir.Anahtar Kelimeler: Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye-ABD ilişkileri, Truman Doktrini, Marshall Planı, Sovyetler Birliği, Türkiye Cumhuriyeti tarihi, Türk Demokrasi Tarihi

This study focuses on the significance of the 1945-1952 period, in which Turkey-United States relations has started to accelerate and explores how Turkish domestic and foreign policy has been affected by the U.S. policy in the new world order, emerged after 2nd World War in order to grasp Turkey's position today.2nd World War and Soviet threat uncovered in the post-war period, Turkey's and the United States' approach towards such a threat and close contacts between Turkey and U.S. is studied in the first chapter of the study. In the second chapter, why and how the Truman Doctrine was set forth, Marshall Aid that had reached to Turkey and Soviet Union's reaction against the Truman Doctrine are covered. In the third chapter the transition process to multi-party system in the domestic politics of Turkey and how U.S.' policies had affected Turkey in the process that extends to NATO membership and changes in the foreign policy as a result of the social changes are examined.U.S. dominated politcs, initiated by the Republican People's Party in the 1945-1950 period, has reached its climax with the declaration of Truman Doctrine. The efforts to continue getting military aids, projected in the Doctorine and economical aids, which can be evaluated as initated by the Marshall Plan had exceeded its limits with effects of the personel and class preferences of the administrators. Turkish-American relations has entered into a new era, with Turkey's entry into NATO; the political, military, economical and cultural influences of the United States, which is extending up to the present, is settled in Turkish political life.Keywords: United States of America, Turkey-USA relations, Truman Doctrine, Marshall Plan, Soviet Union, history of the Republic of Turkey, Turkish Democratic History.