Bağlanma ile öfke düzeyi ve ifadesi arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü

Abstract

Bu araştırmada öfke düzeyi ve ifadesini açıklamaya yönelik yeni yaklaşımlardan faydalanarak aracı bir model oluşturulması hedeflenmiştir. Buna göre; erken dönem uyumsuz şemaların bağlanma ile öfke düzeyi ve ifadesi arasındaki aracı rolüne yönelik bir model şekillendirilmiş ve bu modelde cinsiyet ve bağlanma figürü farklılıklarına da yer verilmiştir. Bu kapsamda araştırmaya 17-28 yaş aralığında 444 üniversite öğrencisi katılmıştır. Katılımcılar Demografik Bilgi Formu, Ebeveyne ve Akran Bağlanma Envanteri, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 ve Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarz Ölçeği'ni tamamlamışlardır. Kadın ve erkek farklılıklarının belirgin olarak ortaya çıktığı araştırmada aracı model testi her iki cinsiyet için de ayrı olarak yürütülmüştür. Hem kadın hem de erkek katılımcılar için bağlanma (anne, baba, akran) ile öfke (sürekli öfke, öfke içe, öfke dışa ve öfke kontrol) arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü olduğu doğrulanmıştır. Cinsiyet farklılıklarına ek olarak araştırma modelinde bağlanma figürleri açısından ortaya çıkan farklılıklar dikkat çekmiştir. Buna göre kadınlar ve erkeklerde öfkenin ifade edilmesinde ve düzeyinde farklı şemalar etkili olurken bu şemaların anne, baba veya akrana bağlanma düzeylerinden farklı olarak etkilendikleri bulunmuştur. Sonuçlar hem öfkenin bağlanma ve şemalar aracılığıyla açıklanabilmesi açısından hem de uygulamaya katkıları açısından tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bağlanma, Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzları.

This study aimed to establish a mediation model in light of current approaches for understanding trait anger and anger expression. Accordingly, the mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between attachment and trait anger and anger expression was tested, considering gender and attachment figure differences. 444 university students with ages ranging from 17 to 28 participated in the study. Participants filled out Parental and Peer Attachment Scale Short Form, Young Schema Questionnaire - Short Form 3, Trait Anger and Anger Expression Scales and a demographic data form. The mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between attachment (mother, father and peer) and anger (trait anger, anger in, anger out and anger control) was found to be significant for both male and female participants. Separate mediation analyses for both genders and different attachment figures have also drawn attention to noticeable differences in results. Consequently, these analyses revealed that different schemas took effect in the expression of anger and trait anger in men and woman, and attachment figures of mother, father and peer influenced these schema scores differently. Results of the study were discussed in terms of anger being explained through attachment and schemas, and contribution to literature and implications of the study were presented.Keywords: Attachment, Early Maladaptive Schemas, Trait Anger, Anger Expression.