Ruhani dönemi İran dış politikası ve Türkiye ile ilişkiler

Abstract

1979 İslam Devrimi sonrasında İran, dış politikada özellikle ABD, Batılı ülkeler ve bazı bölge ülkeleriyle ilişkilerinde gergin bir dönem yaşamıştır. Nükleer program konusunda ABD ve Batı ülkeleriyle yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle İran'a uygulanan yaptırımlar, ülkeyi dış politikada yalnızlaştırırken, ekonomiye de ciddi hasar vermiştir. Hasan Ruhani'nin, 2013 yılı Haziran ayı içerisinde, İran Cumhurbaşkanlığı'na seçilmesi, İran'ın dış ilişkilerinde kırılma yaratan bir gelişme teşkil etmiştir. Ruhani yönetiminin itidalli dış politika ve yapıcı etkileşim anlayışı temelinde Batı ülkeleriyle oluşturulan diyalog, nükleer program konusunda tarihi bir uzlaşıya imkan sağlamış, ABD ve Avrupa ülkeleriyle ilişkilerde önemli gelişmeler yaşanmıştır. Bununla birlikte, Suriye ve diğer bölgesel krizler, İran'ın açılım ve diyalog politikaları üzerinde olumsuz bir etki yapmış, bölge ülkeleriyle yeni gerginlikler yaratmıştır. ABD'de 2017 yılı başında İran'a karşı sert bir tutum yanlısı Trump yönetiminin başa gelmesi ise Ruhani'nin Haziran 2017'de başlayan ikinci döneminde izleyeceği dış politikayı etkileyebilecek yeni bir sınama olarak ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Ruhani dönemi dış politikasının paradigmaları ve Batılı ülkeler ve bölge ülkeleriyle ilişkilerde yaşanan gelişmeler incelenecek, ayrıca İran'ın tarihsel olarak bir rekabet içerisinde bulunduğu diğer bir önemli bölge ülkesi olan Türkiye ile ilişkiler de değerlendirilecektir.

After the 1979 Islamic Revolution, Iran, in general terms, has been in a period of tension in foreign policy, especially with the US, Western and some regional countries. The sanctions imposed on Iran due to conflict with the US and Western countries on her nuclear program have severely damaged the economy while isolating the country in foreign policy. Hassan Rouhani's election to the Iranian presidency in June, 2013, constituted a breakthrough in Iran's foreign relations. Dialogue with the Western countries on the basis of the moderate foreign policy and constructive interaction concept of Rouhani administration has made significant progress in relation with the US and the European countries, allowing a historical agreement on the nuclear program. Nevertheless, Syrian and other regional crisis have had a negative impact on Rouhani's foreing policy approach based on opening and dialogue and created new tensions with some regional countries. The Trump administration which came to power in the beginning of 2017 in the US, advocating a hawkish attitude towards Iran, emerged as a new challenge that could affect the foreign policy of Rouhani in his second term started in June 2017. In this study, the paradigms of Rouhani's foreign policy and developments in relations with Western and regional countries will be examined. Moreover, Iran's relations with Turkey which is another pivotal country of the region and a historical rival of Iran, will be evaluated as well.