2003 Irak işgalinden sonra Türk dış politikasında Kuzey Irak Kürtleri

Abstract

20. Yüzyılın başlarından itibaren uluslararası başat aktörlerin gündeminde yerini koruyan Irak toprakları, gerek siyasal yönden gerekse ekonomik yönden duyarlı bir mücadele merkezi olmuştur. Ortadoğu ve Irak bölgesinde var olan enerji kaynaklarının kontrolünü sağlamak için, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Batılı devletler egemenliklerini sürdürmek için etnik temelli Kürt politikasını geliştirmişlerdir. Irak coğrafyası; gerek etnik, din, mezhep gerekse kültür açısından farklılık göstermektedir. Irak yönetimi, tarih boyunca bu farklılıkları bir arada istikrarlı bir şekilde tutmaya çalışsa da başarıya ulaşamamıştır. Dolayısıyla tarihsel süreç içerisinde Irak'ta meydana gelen siyasi ve ekonomik gelişmelerin bugünkü federal bir yapı almasına yol açmıştır. Birinci Körfez Savaşı'yla birlikte fiili (de facto) bir yapı olarak ortaya çıkan kuzey Irak bölgesi, İkinci Körfez Savaş'ından sonra bu yapı Kuzey Irak Kürt Bölgesel Yönetimi olarak yasal bir zemine kavuşturulmuştur.Bu tez çalışmamız Irak işgalinden sonra bölgede oluşan boşluk itibariyle Türkiye'nin, IKBY ile geliştirdiği siyasi ve ekonomik ilişkilerine odaklanmaktadır. Üç bölümden oluşan çalışmamız; birinci bölümde Irak'ın coğrafi, etnik, dini, ekonomik, siyasi yapısı ve tarihsel süreci incelenecektir. İkinci bölümde, Irak kuzeyinin coğrafi, etnik, dini, ekonomik, siyasi yapısı ve tarihsel süreç içerisinde Kürtlerin durumu incelenecektir. Üçüncü bölümde ise, 2003 Irak işgalinden sonra Irak'ta yasal bir zemine kavuşan IKBY'nin, dönemsel olarak Türk dış politikasındaki siyasi ve ekonomik konumu incelenecektir. Bu İlişkiler güvenlik eksende başlayıp işbirliği ve yakınlaşma ekseninde devam ederken, IKBY'nin `bağımsızlık referandumu` kararı ile yeniden bozulan ilişkiler incelenecektir. Anahtar Kelimeler: Türkiye, Dış Politika, Irak, IKBY, Petrol, Doğalgaz, PKK.

The soils of Iraq which have always been on the agenda of main international actors since the beginning of the 20th century are always a delicate battle field from political and economic perspectives. After the World War I, the western states developed an ethnic based Kurdish policy in order to control the energy resources in Iraq and maintain their power on the ground. The geography of Iraq ethnical, religious, sectarian and cultural differences. Although the Iraqi government tried hard to keep these differences together consistently through the history, however, it did not accomplished achievement with this regard. Therefore, the political and economic developments which came into being in the historical process in Iraq led to the way to its federal structure of today. The Northern Iraq Region which was created de facto as a result of the first Gulf War became Kurdish Regional Government of Iraq (KRGI), which had a legal ground, after the Second Gulf War.This thesis study focuses on the political and economic relations which Turkey developed with Kurdish Regional Government of Iraq as a result of the vacuum created as a consequence of the invasion of Iraq. This study consists of three chapters. The first chapter handles the geographical, ethnical, religious, economic, political structure of Iraq and its historical process. The second chapter handles geographical, ethnical, religious, economic, political structure Northern Iraq and the situation of Kurds in the historical process. The third chapter handles the political and economic position of Iraqi KRGI, which had a legal ground in Iraq- after Iraq was invaded in 2003- in Turkish foreign policy. These relations which began with security and continued with the parties' coming close together but spoiled with the KRGI's decision for `independence referendum` are handled. Key Words: Turkey, Foreign Policy, Iraq, Oil, Natural Gas, PKK.