Okul öncesi çocukların benlik gelişimi ile anne-baba benlik şeması arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı; anne-babanın kendi benlik şemaları ile çocuklarının benlik kavramı gelişimi ile ilişkisinin incelenmesidir. Bu amaçla, kreşe devam eden 60 çocuk (31 kız, 29 erkek, Ort.yaş=38.80 ay, Syaş=2.35) ve çocukların anne ve babasında oluşan toplam 180 katılımcı araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmanın ölçüm araçlarını, sosyodemografik bilgi formu, çocuğun benlik kavramı gelişimini değerlendirmek için anne-baba tarafından doldurulan Benlik Gelişim Envanteri (Stipek, Gralinski ve Kopp,1990), anne ve babanın benlik şemasını değerlendirmek için Sosyal Karşılaştırma Ölçeği (Gilbert, Allan ve Trent,1991) ve çocuğun benlik kavramı gelişiminin değerlendirilmesi amacıyla araştırmacı tarafından uygulanan kendini tanıma görevleri (aynada kendini tanıma, fotoğrafta kendini tanıma ve battaniyenin üstünden kalkma) oluşturmaktadır. Yapılan analizler sonucunda, babaların, yüksek eğitime ve gelire sahip anne-babanın ve görece daha ileri yaşı olan anne-babanın benlik şema değerlendirmesi daha olumludur. Ayrıca anne tarafından yaşı daha büyük olan çocukların ve hem anne hem de baba tarafından ise kız çocuklarının benlik değerlendirmeleri daha olumludur. Çocuğun kreşe devam süresi ve doğum şekli ile anne-babanın çocuğun benlik değerlendirme puanları için anlamlı bir fark bulunamamıştır. Kız ve erkek çocuklarına göre, anne-babanın çocuğun benlik kavramını değerlendirmesi ve çocuğun benlik kavramı gelişimi arasındaki ilişkiyi incelenmek için korelasyon analizi yapılmış, çocuğun benlik kavramını yordayan değişkenlerin incelenmesi için de hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda annenin çocuğun benlik kavramı değerlendirmesi ile kreşe devam sürelerinin çocuğun benlik kavramını yordayan değişkenler olduğu görülmüştür. Bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Okul öncesi, benlik kavramı, benlik şeması, benlik gelişimi

The purpose of the study is to examine the relation between parents' self-schema and their children's self-concept development. The sample consists of 180 participants, 60 preschool children (31 girl, 29 boy, Mage=38.80 months, SDage=2.35) and their parents. Instruments of the study include sociodemographic information form, Social Comparison Scale (Gilbert, Allan ve Trent,1991) to measure mothers' and fathers' self-schema, Self Concept Questionnaire (Stipek, Gralinski ve Kopp, 1990) to measure the child's self concept development which was answered by the parents and finally, to evaluate the development of child's self-recognition, 3 tasks (recognition on the mirror, recogtion of the self on photograph and mat pick-up) were conducted by the researcher. As a result of the analyses, fathers, parents who were older and have master or PhD degree and higher income were siginificantly higher self-schema scores. Additionally, the findings showed that mothers' self-concept evaluation for older children and both mothers' and fathers' self-evaluation for daughters were more significantly positive. Parents' self –concept evaluation of their children was not significantly different for pre school attandence duration and birth type. Correlational analysis was conducted to test the relationship between parents self-concept evaluation of their children and child' self-recogniton development among boys and girls. Finally, the hierarchic regression analysis results were indicated that the duration of preschool attendance and mothers' self-concept development evaluation were significantly predicted the self-recognition development of the children. The findings of the study were discussed in the light of the literature.Key words: Pre-school, self- concept, self- schema, self- development