Şirket tahvillerinin çoklu diskriminant analizi, sıralı logit ve sıralı probit modelleriyle derecelendirilmesi

Abstract

Ekonomilerin küreselleşmesi ve liberalizasyonu sermaye piyasalarının hacminin genişlemesini tetiklemektedir. Bu gelişmelere paralel olarak, sermaye piyasasının önemli araçlarından olan şirket tahvillerinin kullanımı yaygınlaşmaktadır. Bu durum, tahvilin kalitesinin göstergesi olan derecelendirmeye olan ihtiyacı artırmaktadır.Şirket tahvilleriyle 1970'li yıllarda tanışan Türkiye, özellikle kamunun yüksek borçlanma ihtiyacıyla özel sektörü dışlaması, vergisel dezavantajlar ve yüksek enflasyonun beraberinde getirdiği belirsizlik ortamı gibi nedenlerle özel sektör tahvil piyasasının dolayısıyla tahvil ve sermaye piyasasının gelişimini sağlayamamıştır. Ancak, son yıllarda yaşanan faizlerdeki ve enflasyondaki düşüş trendi, Merkez Bankası'nın iyimser açıklamaları ve vergilendirmedeki düzenlemeler şirket tahvillerinin alternatif finansman kaynağı olarak tekrar gündeme gelmesini sağlamıştır.Örneklemde yer alan firmaların uzun dönem tahvil dereceleri ile mali tablolarına ilişkin rasyolar, çoklu diskriminant analizi, sıralı logit ve sıralı probit analiz teknikleri ile çözümlenmiştir. Yapılan analizler ile iki temel nokta vurgulanmak istenmektedir. Bunlardan ilki, şirket tahvili derecelendirilmesinde yaygın olarak kullanılan bu üç yöntem ile modeller elde etmek ve literatürde yer alan boşluğu doldurmak; ikinci amaç ise, yüksek derece notlarını etkileyen rasyoların ortaya çıkarılmasını sağlamaktır.Elde edilen bulgulara göre, şirket tahvili derecelendirilmesinde en çok etkiye sahip faktörlerin faaliyet karı, borç rasyoları ve özsermaye karlılığı rasyosu olduğu görülmektedir. Bundan önceki çalışmaların sonuçları ile kıyaslandığında benzer sonuçlar elde edilmesi, bulguların tutarlı olduğunu göstermektedir.

The globalization and liberalization of economies trigger the expansion of the volume of capital markets. Parallel to this developments, the use of corporate bonds, one of the most important tool of capital markets, become widespread. This situationincreasesthe need forbondrating which is an indicator ofquality.Turkey, met with corporate bonds in 1970s, could not provide the development of corporate bond market and consequently development of bond and capital market, due to the crowding out of private sector by the need for higher public borrowing, tax disadvantages and uncertaintybrought byhighinflation. However, the recent downward trend in inflation and interest rates, The CentralBank'soptimisticreports and regulations about taxation has brought the corporate bonds to the agenda again as an alternative finance source.The ratios related with the long-term bond ratings and financial statements of the corporates which are in the sample was analyzed by multiple discriminant analysis, ordered logit and ordered probit analysis techniques. The analyses has two essential points to be emphasized. The first one is to construct models by these three methods which are commonly used in corporate bond rating and thus to contribute to the literature. The second one is to obtain the ratios which result in higher rating grades.According to the study, operating income, debt ratios and return on equity ratios are found to be the factors which have the biggest impact on corporate bond rating. Comparedwith the results ofthe previousstudies, similar findings are obtained indicating the consistency of findings.