Siirt ilinde yetişen Amygdalus arabica Oliver badem türünün çoğaltım durumunun belirlenmesi

Abstract

Arap bademi (Amygdalus arabica Oliver) Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde; Kilis, Gaziantep, Adıyaman, Mardin, Şırnak ve Siirt illerinde yetişen bir badem türüdür. Bu çalışma, A. arabica badem türünün anaç olarak kullanılma durumu ve üretimi ile ilgili bazı özelliklerini saptamak için yürütülmüştür. Bu türün tanımlanması, değişik 5 tipin tohum çimlenmesi, çöğür gelişimi, aşı tutumu gibi özellikleri incelenmiştir.Bademlerin tohumları acıdır. Tohum eni 8,55 – 9,26 mm, tohum boyu 13,76 – 15,44 mm, tohum genişliği 10,62 – 11,74 mm ve tohum ağırlıkları 0,60 – 0,79 g arasında değişmektedir.Tohumlarının çimlenmesinde problem yoktur. En iyi çimlenme oranı; 250 ppm GA3 çözeltisinde 2 gün ıslanan, 4°C' de 30 gün katlanan tohumlardan ortalama % 72,7 olarak elde edilmiştir.Arap bademinin çöğür gelişimleri zayıf olmuş, 6 aylık sürede aşılama kalınlığına gelmemiştir. Badem tiplerinin çöğür çapları 2,74 – 3,97 mm, çöğür boyları 18,5 – 20,0 cm arasında değişmiştir.A. arabica'nın aşılama çalışması arazideki yabani tiplerde yapılmıştır. Ferragnes badem çeşidi aşılanmıştır. Aşı tutumunda sorun olmadığı görülmüştür. Aşılama 3 dönemde yapılmış, en iyi aşı tutum oranı Şubat aşılamasında (% 50,0 – 70,0) elde edilmiş, bunu Eylül aşılaması takip etmiş (% 30,0 – 40,0) en düşük aşı tutma oranları Haziran aşılamasından (% 6,7 – 16,7) elde edilmiştir.A. arabica'nın bazı sert çekirdekli (badem, şeftali, nektarin, erik, kayısı) meyve türlerinde anaç olarak kullanılabileceği kanaati oluşmuştur. Ayrıca kurak ve yarı kurak yörelerde ağaçlandırma ve meyvecilikte kullanılabilecek özelliktedir. Ön çalışmalar yapılarak bu özellikleri değerlendirilmelidir.Ülkemizin gen kaynaklarından olan bu türün üzerinde daha fazla çalışılması ve genetik kaynak olarak korunması tarımımıza ve ekolojimize faydalar sağlayacaktır.

Arabic almond (Amygdalus arabica Oliver) is located in the Southeastern Anatolia region of Turkey. This almond species is grown in Kilis, Gaziantep, Adıyaman, Mardin, Şırnak and Siirt.This study was conducted to determine some properties of the A. arabica almond species used as rootstocks and their production. The description of this species, seed germination of different 5 species, growth of seedlings, budding success were investigated.The kernels of almonds are bitter. Seed width is between 8,55 - 9,26 mm, seed length is between 13,76 - 15,44 mm, seed suture is between 10,62 - 11,74 mm and seed weights are between 0,60 - 0,79 g.There is no problem with the germination of the seeds. The best germination rate; It was obtained as an average of 72,7% of seeds which were soaked in 250 ppm GA3 solution for 2 days and stratificated for 30 days at 4 ° C.Seedling growth of the Arabian almond has been thin, and Seedling has not reached the level of grafting for 6 months. Seedling diameter of almond types ranged from 2,74 to 3,97 mm, and the length of the seedling ranged from 18,5 to 20,0 cm.The budding work of A. arabica was carried out on the wild type At the field. Ferragnes almond variety is grafted. It seems that there is no problem with the grafting success . At Budding done in 3 periods, the best budding rate was obtained in February (50,0 – 70,0%), followed by the budding in September (30,0 – 40,0%) with the lowest budding rates from June budding (6,7 to 16,7 %).It has been concluded that A. arabica can be used as a rootstock in some stone (almond, peach, nectarine, plum, apricot) fruit species. It can also be used for afforestation and fruit cultivation in arid and semi-arid areas. These features should be evaluated by preliminary studies.Further study and protection as a genetic resource on this line of our country's genetic resources will provide benefits to our agriculture and ecology.