Siirt fıstığında (Pistacia vera L.) periyodisite mekanizmasının moleküler ve fitokimyasal seviyede incelenmesi

Abstract

Pistacia cinsi, Anacardiaceae familyasına ait olup yapılan son çalışmalara göre 9 tür, 5 tane'de alttür içermektedir. Dünyada Antep fıstığı üretimi yaygın olup İran, ABD, Türkiye, Suriye, İtalya ve Yunanistan en fazla üretimin olduğu ülkeler arasında yer almaktadır. Ülkemizde Antep fıstığı yetiştiriciliği 56 ilimizde yapılmaktadır. Ancak Güneydoğu Anadolu Bölgesi üretimin % 94'ünü karşılamaktadır. Antep fıstığı yenilebilir, lezzetli, besin değeri yüksek ve ekonomik bakımından önemli bir bitkidir. Antep fıstığında ve birçok bitki çeşidinde görülen periyodisite, yetiştiricilikte karşılaşılan önemli sorunlar arasında yer almakta ve üretici açısından gelir kaybına neden olmaktadır. Periyodisite bitki çeşitlerinin bir yıl çok ürün vermesi onu takip eden yılda az ya da hiç ürün vermemesi olayına denilmektedir. Günümüzde daha çok periyodisite fizyolojik olarak çalışılmıştır. Bu tez çalışmasında Siirt çeşidi Antep fıstığında periyodisite mekanizmasına etkili olabilecek moleküler ve fitokimyasal parametrelerin araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Siirt fıstığının var ve yok yıllarına ait yaprak, gövde ve meyve örnekleri toplanmıştır. Daha sonra bu doku örneklerinde, periyodisite ile ilişkili olduğu düşünülen genler, organik fenolik asitler, şekerler, uçucu yağ asitleri, azot protein içerikleri, bitki besin elementleri gibi birçok fitokimyasal parametrelerin analizleri yapılmıştır. Çalışma sonucunda fıstık ağacının periyodisite ile ilişkili olabilecek bazı genlerin ifade seviyeleri farklılık göstermiştir. Bunun yanında fitokimyasal parametrelerin çoğu var ve yok yıllarında farklılık göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Siirt fıstığı, Fitokimyasal, Gen ifadesi, Periyodisite

The genus Pistacia belongs to the Anacardiaceae family and includes 9 species and 5 subspecies. Pistachio production in the world is common in Iran, the US, Turkey, Syria, Italy and Greece, where the most production takes place between countries. Pistachio cultivation in our country is made in 56 cities. However, the Southeastern Anatolia Region meets 94 % of the production.Pistachio is edible, delicious, nutritionally high and economically important plant. Periodicity in pistachio and many plant varieties is seen as a major problem encountered in agrilture and causes loss of income for the producer Alternate bearing is the phenomenon by which trees bear an irregular crop year after year, usually heavy yields which are followed by light ones. Recently, the physiological aspects of periodicity have been studied. In this thesis, it is aimed to investigate the molecular and phytochemical parameters which may be effective on the mechanism of periodicity in Siirt varieties. For this purpose, leave, stem and fruit samples of Siirt cultivars (on and off year) were collected. Then, in these tissue samples, several phytochemical parameters such as organic phenolic acids, sugars, volatile fatty acids, nitrogen protein contents, plant nutrients, which are thought to be related to periodicity, were analyzed. As a result of the study, the expression levels of some genes that may be related to the periodicity of the pistachio showed differences. In addition, most of the phytochemical parameters were different in on and off years.Keywords: Alternate bearing, geneexpression, Pistacia vera L., phytochemicals