Bitki gelişimini teşvik edici bakteri uygulamalarının ekmeklik ve makarnalık buğdayda gelişme, verim ve verim öğeleri üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma 2017-2018 yılında Siirt Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Laboratuvarları ve deneme arazisinde, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü ve 24 parsel olacak şekilde, iki ayrı deneme olarak yürütülmüştür. Daha önceden tanısı yapılan Stenotrophomonas maltophilia TV14B (fosfat çözücü), Bacillus atrophaeus TV83D (azot bağlayıcı), Bacillus-GC group TV119E (fosfat çözücü), Cellulomonas turbata TV54A (azot bağlayıcı) ve Bacillus atrophaeus TV83D ile Bacillus-GC group TV119E'nin ikili kombinasyonunun Ceyhan-99 ekmeklik ve Fırat-93 makarnalık buğday çeşidinin gelişimi üzerine olan etkilerini belirlemek amaçlanmıştır. Yapılan testlerle bitki boyu (cm), başak boyu (cm), kardeş sayısı, metrekarede başak sayısı, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, bin tane ağırlığı (gr), tane verimi (kg/da), biyolojik verim (kg/da), hektolitre ağırlığı (kg/100 l) ve hasat indeksi (%) belirlenmiştir. Yürütülen çalışma sonucunda; Fırat-93 makarnalık buğday çeşidinde yapılan uygulamalarla bitki boyunun 68,2-74,10 cm, başak boyunun 5,23-5,92 cm, kardeş sayısının 2,52-2,93 adet, metrekarede başak sayısının 291,7-450,0 adet, başakta başakçık sayısının 15,93-18,10 adet, başakta tane sayısının 27,93-36,40 adet, bin tane ağırlığının 43,88-47,99 gr, tane veriminin 218,75-288,89 kg/da, biyolojik verimin 565,97-756,95 kg/da, hektolitre ağırlığının 74,13-77,60 kg/100 l ve hasat indeksinin ise % 32,91-40,16 arasında değiştiği belirlenmiştir. Ceyhan-99 ekmeklik buğday çeşidinde ise yapılan uygulamalarla bitki boyunun 71,67-80,07 cm, başak boyunun 6,45-7,92 cm, kardeş sayısının 2,07-3,27 adet, metrekarede başak sayısının 370-535 adet, başakta başakçık sayısının 14,43-17,57 adet, başakta tane sayısının 25,63-33,63 adet, bin tane ağırlığının 38,28-40,03 gr, tane veriminin 256,95-360,00 kg/da, biyolojik veriminin 615,28-850 kg/da, hektolitre ağırlığının 74,73-77,73 kg/100 l ve hasat indeksinin ise % 41,70-45,34 arasında değiştiği belirlenmiştir.Sonuç olarak Fırat-93 makarnalık buğday çeşidinde en yüksek tane verimi tam doz kimyasal gübre uygulamasından 288,89 kg/da ile elde edilirken; bakteri uygulamaları arasında en yüksek verim 283,33 kg/da ile azot bağlayıcı bakteri olan Bacillus atrophaeus TV83D uygulamasından elde edilmiş ve aralarındaki farkın istatistiki olarak önemli olmadığı ve kimyasal gübrelemeye alternatif olabileceği görülmüştür. Ceyhan-99 ekmeklik buğday çeşidinde ise en düşük tane verimi aşısız ve gübresiz kontrolde 256,95 kg/da, en yüksek tane verimi tam doz kimyasal gübre uygulamasından 360,00 kg/da ile elde edilirken; bakteri uygulamaları arasında en yüksek verim 319,45 kg/da ile azot bağlayıcı bakteri olan Bacillus atrophaeus TV83D uygulamasından elde edilmiş ve aralarındaki fark istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Her iki çeşitte de en düşük tane verimi aşısız ve gübresiz kontrol uygulamalarında belirlenmiştir. Çalışma sonunda Bacillus atrophaeus TV83D bakteri straininin, her iki çeşitte de tane verimini önemli derecede arttırması sebebiyle mikrobiyal gübre materyali olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: PGPB, buğday, verim, verim öğeleri

This study was carried out at Siirt University Faculty of Agriculture, Department of Field Crops trial field and laboratories with 3 replications and 24 parcels according to randomized complete blocks trial design between 2017 and 2018 as two seperate experiments. Study was planned to determine the effects of previously identified Stenotrophomonas maltophilia TV14B (phosphate solubilizing),Bacillus atrophaeus TV83D (nitrogen binding), Bacillus-GC group TV119E (phosphate solubilizing),), Cellulomonas turbata TV54A (nitrogen binding) and combined effects of Bacillus atrophaeus TV83D and Bacillus-GC group TV119E on the development of Ceyhan-99 and Fırat-93 bread wheat cultivars. Plant height (cm), spike length (cm), number of tillers, number of spikes per square meter, number of spikelets per spike, number of seeds per spike, thousand grain weight (gr), grain yield (kg / da), biological yield (kg / da), hectoliter weight (kg / 100 l), and harvest index (%) were determined.At the end of the study; In Fırat-93 durum wheat cultivar; plant height was 68,2-74,10 cm, the spike length was 5,23-5,92 cm, number of tillers was 2,52-2,93, number of spikes per square meter was 291,7-450,0, number of spikelets per spike was 15,93-18,10, number of seeds per spike was 27,93-36,40, thousand grain weight was 43,88-47,99 gr, grain yield was 218,75-288,89 kg / da, biological yield was 565,97-756,95 kg / da, hectoliter weight was 74,13-77,60 kg / 100 l and harvest index was determined as % 32,91-40,16. In Ceyhan-99 bread wheat cultivar; plant height was 71,67-80,07 cm, spike height was 6,45-7,92 cm, number of tillers was 2,07-3,27, number of spikes per square meter wass 370-535, number of spikelets per spike was 14,43-17,57, number of seeds per spike was 25,63-33,63, thousand grain weight was 38,28-40,03 gr, grain yield was 256,95-360,00 kg / da, biological yield was 615,28-850 kg / da, hectoliter weight was 74,73-77,73 kg / 100 l and harvest index was determined as % 41,70-45,34.As a result, the highest grain yield in Fırat-93 durum wheat cultivar was obtained from full dose chemical fertilizer application (288,89 kg / da); while the highest grain yield (283,33 kg / da) in bacteria applications was observed from Bacillus atrophaeus TV83D, nitrogen-binding bacteria,the difference between these two was not significant, and this bacteria can be seen as an alternative to chemical fertilization. In Ceyhan-99 bread wheat cultivar, the lowest grain yield (256,95 kg / da) was obtained fromthe uninoculated and unfertilized control and the highest grain yield (360,00 kg / da) was obtained from full-dose chemical fertilizer application, The highest yield among bacterial applications was obtained from Bacillus atrophaeus TV83D, a nitrogen-binding bacteria with 319,45 kg / da, and the difference between them was statistically significant. In both cultivars the lowest grain yield was determined in untreated and unfertilized control applications. At the end of the study it is thought that Bacillus atrophaeus TV83D bacterial strain can be used as a microbial fertilizer because of its ability to increase grain yield significantly in both genotypes.Keywords: PGPB, wheat, yield, yield components.