Kızıltepe Ovası koşullarında bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde farklı sıra arası mesafelerinin verim ve verim ögeleri üzerine olan etkisi

Abstract

Bu araştırma, 2016-2017 yılı vejetasyon döneminde Mardin ili Kızıltepe ilçesine bağlı Çanaklı köyünde deneme alanı kurularak, Kızıltepe ovası koşullarında bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde farklı sıra arası mesafelerinin verim ve verim ögeleri üzerine olan etkisini tespit etmek amacıyla kışlık ekim yapılarak yürütülmüştür. Materyal olarak kullanılan dört farklı aspir çeşidine (Asol, Olas, Linas ve Balcı) farklı sıra arası mesafeler (10, 20, 30 ve 40 cm) uygulanmıştır. Bütün bu uygulamalarda sıra üzeri mesafe 10 cm olacak şekilde sabit tutulmuştur. Araştırma üç tekerrürlü olarak `Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine'' göre kurulmuştur. Ana parsele çeşitler (Asol, Linas, Balcı ve Olas), alt parsellere ise sıra arası mesafeleri (10, 20, 30 ve 40 cm) olarak belirlenmiş ve tesadüfî olarak yerleştirilmiştir. Araştırmada; bitki boyu (cm), bitki dal sayısı (adet), bitki başına tabla sayısı (adet), tabla çapı (mm), bitki başına tohum verimi (g), dekara verimi (kg), bin tane ağırlığı (g), yağ oranı (%), protein oranı (%) ve yağ verimi (kg/da) gibi özellikler incelenmiştir. Araştırma sonucuna göre; çeşitler ortalaması bakımından en yüksek dekara verimin 206,33 kg ile Linas çeşidinden elde edildiği, en düşük dekara verimin de 184,42 kg ile Olas çeşidinden elde edildiği, sıra arası mesafe × çeşit interaksiyonuna bakıldığında ise; en yüksek dekara verimin 40 cm sıra arası mesafede 262,33 kg ile Linas çeşidinden, en düşük dekara verimin ise 20 cm sıra arası mesafede 163,69 kg ile Olas çeşidinden elde edildiği tespit edilmiş olup, Linas çeşidinin Kızıltepe ekolojik koşullarına daha iyi adaptasyon sağladığı görülmüştür. En düşük bitki boyu 164,67 cm ile 10 cm sıra arası mesafesinde Balcı çeşidinden alınırken, en yüksek bitki boyu 183,00 cm ile yine 10 cm sıra arası mesafesinde Linas çeşidinden elde edildiği tespit edilmiştir. Çeşitlerin ortalaması olarak sıra arası mesafeleri arasında; bitki başına dal sayısı 12,30-16,14 adet (10-40 cm), bitki başına tabla sayısı 12,58-16,49 adet (10-40 cm), tabla çapı 2,29-2,40 mm (30-40 cm), bitki başına tohum verimi 9,20-15,86 gr (10-40 cm), bin tohum ağırlığı 32,57-35,04 g (30-40 cm), protein oranı %18,69-20,25 (10-40 cm), yağ oranı ise % 41,16-41,54 (10-30 cm) arasında değiştiği tespit edilmiştir.

This study was carried out in order to determine the effect of different row spacing on yield and yield components of some safflower (Carthamus tinctorius L.) varieties in 2016-2017 vegetation period, winter seeding under the conditions of Kızıltepe plain in Mardin province. As used a material to four different safflower varieties (Asol, Olas, Linas and Balci) were used for different row spacing (10, 20, 30 and 40 cm). In all these applications, the distance intra row is kept constant to 10 cm. The research was established with three replications in according to Randomized Parcel Trial Design in Random Blocks. The varieties (Asol, Linas, Balci, Olas) are placed randomly on the main parcels, with the spacing between 10, 20, 30 and 40 cm. In the study; plant height (cm), number of plant branches (pieces), number of plates per plant (pieces), table diameter (mm), seed yield per plant (gr / plant), yield per decare (kg / da), 1000 grain weight (gr ), oil content (%), protein content (%) and oil yield (kg / da) were investigated. According to the results of the research; The highest yield was obtained from Linas with 206.33 kg / da and the lowest yield was obtained from Olas with 184.42 kg / da. It has been determined that Linas varieties provide better adaptation to Kızıltepe ecological conditions. The highest yield was obtained from Linas varieties with 262,33 kg / da at the 40 cm row spacing, and the lowest decare yield was obtained from Olas with 163,69 kg / da at a spacing of 20 cm. While the lowest plant height was taken from Balcı variety with 164,67 cm and 10 cm row spacing, the highest plant height was obtained from Linas varieties with 183,00 cm and 10 cm row spacing. When looking at the average of varieties; There were determined between that the number of branches per plant 12,30-16,14 pieces (10-40 cm), the number of table per plant 12,58-16,49 pieces (10-40 cm), table diameter 2,29-2,40 mm (40-30 cm), seed yield per plant 9,20-15,86 g/plant (10-40 cm), 1000 seed weight 32,57-35,04 g (30-40 cm), protein content % 18,69-20,25 (10-40 cm), and the rate of oil 41,16-41,54 % (30-10).