Pamukta bazı fizyolojik parametreler ile verim ve lif kalite özelliklerinin su stresi koşullarında değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma pamukta su stresinin üç farklı pamuk çeşidinde verim, verim bileşenleri, bazı fizyolojik parametreler ile lif kalite özelliklerine etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür Çalışma, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme alanında 2017-2018 yıllarında tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Ana parselleri sulama uygulamaları; tam sulama (I 100), %25 su kısıtı (I 75) ve %50 su kısıtı (I 50), alt parselleri ise çeşitler (Stoneville 468, FiberMax 832 ve Kartanesi) oluşturmuştur. Çalışmanın iki yıllık verileri göz önünde bulundurulduğunda kozada tohum sayısı, ilk el kütlü oranı ve lif parlaklığı dışında incelenen tüm özellikler bakımından uygulamaların önemli olduğu, hem kütlü pamuk verimi hem de lif verimi yönünden I 100 (tam su) uygulamasından elde edilen değerlerin su stresi uygulamalarına oranla daha yüksek değerler gösterdiği görülmüştür. Uygulanan su stresine bağlı olarak I 75 konusunda % 25,60 oranında, I 50 konusunda ise % 54 oranında verim kaybı oluşmuştur.Çalışma sonucunda uygulanan su stresi ile bitki boyu, odun dalı sayısı, meyve dalı sayısı, ilk meyve dalı boğum sayısı, taraklanma gün sayısı, çiçek açma gün sayısı, ilk koza açma süresi, boğum sayısı, koza sayısı, koza ağırlığı, koza kütlü ağırlığı, 100 tohum ağırlığı, klorofil içeriği, ortalama tek yaprak alanı, yaprak oransal su içeriği, NDVI değeri (normalize edilmiş vejetasyon farklılık indeksi), fotosentez oranı, stoma iletkenliği ve transpirasyon oranı değerlerinde azalma, çırçır randımanı ve kanopi sıcaklığı değerlerinde artış olduğu, kozada tohum sayısı ve ilk el kütlü oranının ise uygulamalardan etkilenmediği belirlenmiştir. Çalışmanın iki yıllık sonuçlarına göre; su kısıtının lif inceliği, lif uzunluğu, lif kopma dayanıklılığı, lif kopma uzaması, lif üniformite oranı, iplik olabilirlik indeksi değerlerinde azalmaya, lif sarılık ve kısa lif oranı değerlerinde artışa sebep olduğu ve lif parlaklık değerinin ise su stresinden etkilenmediği saptanmıştır.Çeşit farklılığının birçok özellik bakımından önemli olduğu; verim, çırçır randımanı, su kullanım etkinliği ve erkencilik kriterleri bakımından Stoneville 468 ve Kartanesi çeşitlerinin, klorofil içeriği ve lif kalite özellikleri bakımından FiberMax 832 çeşidinin üstün özellik gösterdiği belirlenmiştir.İki yıl süresince yürütülen çalışmada su stresinin pamuğun verim, lif kalite özellikleri ve birçok fizyolojik parametreyi olumsuz yönde etkilediği belirlenmiştir. Bu veriler ışığında pamuk üretiminde optimum verimliliğe ulaşabilmek için su kısıtının yapılmaması gerektiği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Pamuk, su stresi, fizyoloji, lif kalite parametreleri

This study was carried out to determine the effect of water stress on cotton yield, yield components, some physiological parameters and fiber quality characteristics in three different cotton varieties.The study was carried out in GAP International Agricultural Research and Training Center's experimental area during 2017-2018 cotton growing season. The experimental design was arranged as Split Plots in Randomized Complete Blocks with four replications. The irrigations were applied to the main plots and the varieties to the sub-plots. Considering the two-year data of the study, it was found out that the treatments were significant in terms of all parameters except number of seeds in boll, first picking percentage, fiber reflectance, seed cotton yield and fiber yield. Full irrigation (I 100) treatment had higher values then those of water stress applications. Depending on water stress applied 25,60% yield loss in I 75 and 54% yield loss in I 50 were occurred.As the result of the study with the application of water stress plant height, number of monopodial branches, number of sympodial branches, number of first fruiting branches, number of squaring days, number of flowering days, first boll opening time, number of node, number of bolls, boll weight seed cotton weight per boll, 100 seed weight, chlorophyll content, average single leaf area, leaf relative water content, NDVI value (Normalized Difference Vegetation Index), photosynthesis rate, stomatal conductance and transpiration rate values were decreased, while ginning percentage and canopy temperature values were increased; number of seeds per boll and first picking percentage were not affected.When comparing the results of fiber quality characteristics, with water limitation fiber fineness, fiber length, fiber strength, fiber elongation, fiber uniformity ratio and spinning consistency index decreased, while fiber yellowness and short fiber index values increased, however, fiber reflectance was not effected from water stress.The results also indicated that there were significant differences among varieties in terms of many properties. Stoneville 468 and Kartanesi varieties had superior properties for yield, ginning percentage, water use efficiency and earliness criteria, on the other hand, FiberMax 832 variety had superior values for chlorophyll content and fiber quality characteristics.According to the results of two years study it was determined that water stress negatively affected yield, fiber quality characteristics and many physiological parameters of cotton. In the light of the results of this study it was concluded that water limitation should not be occurred in order to achieve optimum productivity in cotton production.Keywords: Cotton, water stress, physiology, fiber quality parameters