Pamuk`ta (Gossypium hirsutum L.) bazı fizyolojik parametreler ile verim ve lif teknolojik özellikler arasındaki ilişkilerin path analizi yöntemi ile belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yaygın olarak ekilen 10 pamuk çeşidinde korelasyon ve path katsayısı analiz yöntemi kullanılarak verim ile agronomik, morfolojik ve bazı fizyolojik parametreler arasındaki doğrudan ve dolaylı etkileri belirmek amacı ile yürtülmüştür. Çalışma 2017 yılında Diyarbakır ili Bismil ilçesinde tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışma sonucunda incelenen özelliklerden bitki boyu, bitkide odun dalı sayısı, klorofil içeriği (SPAD değeri) ve nem içeriği hariç tüm özelliklerde istatistiksel olarak önemli farklılıklar elde edilmiştir. Yapılan korelasyon analizi sonucuna göre kütlü pamuk verimi ile lif verimi, lif inceliği ve kanopi sıcaklığı arasında pozitif yönde önemli korelasyon, ancak verim ile iplik olabilirlik indeksi (SCI), lif uzunluğu, lif kopma dayanıklılığı ve koza kütlü ağırlığı özellikleri bakımından negatif yönde önemli korelasyonlar elde edilmiştir. Yapılan path katsayısı analizine göre kütlü pamuk verimine en yüksek doğrudan etkinin lif verimi tarafından yapıldığı (%87,26), en yüksek dolaylı etkinin çırçır randımanı (%5,99) aracılığı ile gerçekleştiği belirlenmiştir. Fizyolojik parametrelerden klorofil içeriğinin (SPAD değerinin) verim üzerine doğrudan etkisinin (% 6,52) olduğu, lif verimi üzerinden dolaylı olarak %27 ve çırçır randımanı üzerinden %24'lük bir katkı sağladığı tespit edilmıiştir. Kanopi sıcaklığının (infrared değerinin) verim üzerine doğrudan %0,0928 oranında katkı sağladığı, ancak dolaylı olarak lif verimi üzerinden %75 ve çırçır randımanı üzerinden %14'lük bir katkı sağladığı görülmüştür. Normalize edilmiş vejetasyon farklılık indeksi (NDVI) değerinin verim üzerine doğrudan etkisinin %2,28, lif verimi üzerinden dolaylı etkisinin %58 ve çırçır randımanı üzerinden dolaylı etkisinin ise %27 olduğu belirlenmiştir.

This study was carried out to determine the direct and indirect effects between yield and agronomic, morphological and some physiological parameters by using correlation and path coefficient analysis method in 10 cotton cultivars widely cultivated in Southeastern Anatolia Region. The study was conducted in 2017 in Bismil district of Diyarbakır with 4 replications according to randomized block design. As a result of the study, statistically significant differences were obtained in all traits except plant height, number of monopodial branches, chlorophyll content (SPAD value) and moisture content. According to the correlation analysis, there was a significant positive correlation between cotton yield and fiber yield, fiber fineness and canopy temperature, but negative correlations were found between yield and spinning consistency index (SCI), fiber length, fiber strength and single boll seed cotton weight. According to the path coefficient analysis, the highest direct effect on the cotton yield was determined by fiber yield (87.26%) and the highest indirect effect was realized by ginning percentage (5.99%). Physiological parameters such as chlorophyll content (SPAD value) had a direct effect on the yield (6.52%), also it had positive indirect effect via fiber yield (27%) and ginnining percentage (24%). The direct effect of canopy temperature on yield was negligible (0,0928%), but it had significant positive indirect effect via fiber yield (75%) and ginnining percentage (14%). Normalized difference vegetation index (NDVI:GreenSeeker reading) had direct effect on yield (2.28%), but it had significant indirect effect via fiber yield (58%) and ginning percentage (27%).